Το πασίγνωστο «πίστευε και μη ερεύνα» ήταν το “logo” του ισχυρότερου μοναστικού τάγματος, των Ιησουιτών.
Στη Βίβλο υπάρχει η προτροπή «ερευνάτε τας γραφάς».
Βεβαίως εκεί «γραφάς» άξιες προς έρευνα θεωρούνται μόνο οι «άγιες», αλλά αυτό δεν πρέπει να μας κάνει να χάνουμε το δάσος.
Κάθε γραφή, ιερή και ανίερη, μπορεί να μας προσφέρει κάτι αν την ερευνήσουμε, όχι δογματικά, αλλά με τον εγκέφαλο μας σε πλήρη λειτουργία.
Πιθανότατα κάπου θα έχετε διαβάσει τη γνωστή ψευδοεπιστημονική θεωρία ότι ο άνθρωπος χρησιμοποιεί μόνο το 10% του εγκεφάλου του.
Αυτό ισχύει μόνο για το δογματικό άνθρωπο.
Κάποιες ανώτερες λειτουργίες του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ελεύθερη βούληση, την ανεξάρτητη σκέψη, τη συμπάθεια, τη διαρκή αναζήτηση, την αμφιβολία κλπ, στον άνθρωπο του δόγματος έχουν νεκρωθεί.
Για να μην μπερδευόμαστε μπορούμε να προσπαθήσουμε να δώσουμε ένα γενικό ορισμό του δογματικού ανθρώπου: Δογματικός είναι όποιος πιστεύει ότι κατέχει την αλήθεια.
Και αυτό, εξ ορισμού, αποκλείει την πιθανότητα να την κατέχουν οι «άλλοι» ή να μην την κατέχει κανένας.
Δεν έχει σημασία αν ο εν λόγω άνθρωπος είναι χριστιανός, μουσουλμάνος, άθεος, κομμουνιστής, νεοφιλελεύθερος, νεοναζί, αναρχοαυτόνομος ή χορτοφάγος.
Απ’ τη στιγμή που θα «κλειδώσει» στο μυαλό του το δόγμα, όποιο κι αν είναι αυτό, κάθε του σκέψη περιστρέφεται γύρω από την «αναλλοίωτη αλήθεια» που έχει αποδεχτεί ως… αναλλοίωτη και αληθινή.
Ένας στρατευμένος άθεος, ο οποίος αρνείται να διαβάσει την Αγία Γραφή ή την Μπαγκαβάτ Γκίτα, επειδή δεν πιστεύει στην ύπαρξη του συγκεκριμένου ή οποιουδήποτε «θεού», μοιάζει με τον άνθρωπο που δε διαβάζει τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες, επειδή δεν πιστεύει στην ύπαρξη του Δον Κιχώτη.
Βιβλία όπως αυτά της Παλαιάς Διαθήκης, αξίζουν πολλών αναγνώσεων, όχι μόνο γιατί μέσα μπορείς να βρεις πολύ όμορφα –από λογοτεχνική άποψη- κείμενα (όπως τον Εκκλησιαστή ή το Άσμα Ασμάτων).
Η Παλαιά Διαθήκη, η οποία είναι βεβαιότατα Ιουδαϊκή, εμπεριέχει τους σπόρους της ηθικής με την οποία γαλουχήθηκε η ανθρωπότητα (από τον Ευφράτη και δώθε) και ταυτόχρονα μια κάποια σημειολογία πολύ πιο αξιόλογη και αρχετυπική από την «Κοκκινοσκουφίτσα» του Περρώ.
Πατώντας πάνω στα χνάρια αυτών των αρχαίων βιβλίων μπορούμε να φτάσουμε αναγωγικά ως τη σημερινή εποχή.
Και ακόμα πιο κοντά, στην επικαιρικότητα της προσπάθειας ενός πρώην υπουργού οικονομικών -και νυν προέδρου κόμματος υπό διάλυση- να διασωθεί απαγορεύοντας το ίδιο του το δημιούργημα, τη συμμορία των νεοναζί.
Ο πνιγμένος απ’ τα μαλλιά του πιάνεται.
(Παρένθεση:
Ο άνεμος λυσσομανάει απόψε και η θερμοκρασία έπεσε δέκα βαθμούς. Καλός και χρυσός ο Θεός, αλλά δεν μπορούσε να κρατήσει το καλοκαίρι για έναν-δυο, πέντε μήνες ακόμα; Μέχρι να έρθει ο Μάιος; Αφού δεν φρόντισε το περιούσιο ζώο να έχει τρίχωμα, ας φρόντιζε για τη οικιακή θέρμανση ή για ένα ατέρμονο καλοκαίρι.
Τέλος παρένθεσης –και κρύο.)
Η ιστορία της Γένεσης μπορεί να δώσει παράξενους καρπούς –πέρα από το μήλο- αν την προσεγγίσουμε κάπως πιο… διαλεκτικά.
Όπως θα γνωρίζετε όλοι ο πανάγαθος Θεός απαγόρευσε μόνο ένα πράγμα στους πρωτόπλαστους: Να φάνε τον καρπό του δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού.
(Ας μην κάνουμε την άλλη φιλοσοφική προσέγγιση της απαγόρευσης. Τι δηλαδή σήμαινε για ένα ζώο να γνωρίζει πλέον τι είναι καλό και τι κακό.)Ομιλώντας διαλεκτικά, ο Θεός με την απαγόρευση του δημιούργησε την αμαρτία!
Η «Θέση» ήταν: «Μην φάτε το μήλο».
Η «Αντίθεση», όπως προέκυψε από την πράξη των πρωτόπλαστων ήταν: «Ας φάμε και κάνα μηλαράκι που κάνει καλό στην υγεία.»
Η «Σύνθεση» ήταν η Αμαρτία.
Ήταν το προπατορικό αμάρτημα, που οδήγησε μέσω νέων αντιθέσεων και συνθέσεων στην αποπομπή των αμαρτωλών από το μόνο μέρος όπου δεν υπήρχε εφορία –ούτε εργασία ούτε πόνος ούτε θάνατος.
Αν ο Θεός δεν είχε θέσει την απαγόρευση δε θα είχε υπάρξει ούτε η αντίθεση της παραβίασης ούτε η σύνθεση της αμαρτίας.
Και σίγουρα δεν ήταν δύσκολο για το Θεό να μη φτιάξει το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού –και έτσι να μας γλιτώσει από το θάνατο και την οκτάωρη εργασία για 400 ευρώ.
Σίγουρα δεν του ήταν δύσκολο να θέσει μια διαφορετική απαγόρευση όπως: «Απαγορεύεται να κουνάτε και τα οκτώ σας χέρια ταυτόχρονα, ενώ μετράτε με το χοντρό δάκτυλο του δεξιού σας ποδιού τους κόκκους της άμμου του ποταμού Φισών.»
Βλέποντας τον κόσμο μας όχι με την αριστοτέλεια θεώρηση, όπου κάθετι είναι πάντα στη θέση του, αλλά κάπως πιο πλατωνικά, καταλαβαίνουμε ότι η απαγόρευση, ότι κάθε απαγόρευση δημιουργεί μια νέα θέση, η οποία μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη από αυτό που θέλουμε να αποφύγουμε.
Άλλωστε οι απαγορεύσεις στοχεύουν μόνο στο εφικτό, στο υπαρκτό, στο σύμπτωμα και δε θεραπεύουν. Ένα απλό παράδειγμα: Η απαγόρευση της ηρωίνης μείωσε τους χρήστες;
Πολύ συχνά μάλιστα η απαγόρευση λειτουργεί προτρεπτικά: Δίνει στον άνθρωπο την αφορμή για να την παραβιάσει και να αισθανθεί ήρωας που το έκανε.
Φανταστείτε έναν νόμο που θα απαγόρευε στους πολίτες μιας χώρας να πηδούν ως το φεγγάρι. Ή έναν άλλο που θα τους απαγόρευε να ταΐζουν τους μονόκερους.
Νόμος 21352: Απαγορεύεται να παίζετε σκάκι με τις πολικές αρκούδες.
ή
Νόμος 29283: Απαγορεύεται να ψηφίζετε τον Μπομπ Σφουγγαράκη για πρωθυπουργό.
ή
Νόμος 536633: Απαγορεύεται να ψήνετε κάστανα στους πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Θέτοντας την απαγόρευση, ακόμα κι αν πρόκειται για κάτι δυνητικά ακατόρθωτο ή κάτι που κανείς δεν είχε σκεφτεί να κάνει ως τότε, ουσιαστικά ανοίγεις το δρόμο για την «αντίθεση». Δημιουργείς την αντίθεση.
Αν ο Θεός δεν είχε κάνει καμιά αναφορά στο «μήλο» ίσως οι πρωτόπλαστοι να μην το έβρισκαν ποτέ –αφού ο Κήπος ήταν αχανής και γεμάτος ταβέρνες.
Είναι σαν να λες στο παιδί σου: «Πάνω στο τραπέζι έχω μια πιατέλα με σοκολατάκια (ή ένα μπουκάλι με ακουαφόρτε). Απαγορεύεται ακόμα και να τα πλησιάσεις.»
Εκείνη τη στιγμή, την στιγμή της απαγόρευσης, δημιουργείς στον εγκέφαλο του παιδιού σου μια εικόνα, μια εμμονή.
Τα περισσότερα παιδιά θα ακούσουν τους γονείς του και θα αποφύγουν το τραπέζι. Αλλά πολλά, με την πρώτη ευκαιρία, θα πλησιάσουν για να δουν τι είναι αυτό το τόσο απαγορευμένο ακουαφόρτε.
Αν θες να προστατέψεις αληθινά τα παιδιά σου δε βάζεις ποτέ στο σπίτι σου ακουαφόρτε. Ή το φυλάς κλεισμένο σε ντουλάπια που δεν μπορούν να φτάσουν.
Αν είσαι ο Θεός που δημιούργησε τη μηλιά ή ο διεφθαρμένος δημαγωγός που έθρεψε το νεοναζισμό για να σπρώξει προς την κατεύθυνση που ήθελε την απόγνωση των ανθρώπων, αν είσαι ο αμέριμνος γονιός που φυλάει το περίστροφο στο συρτάρι του κομοδίνου, τότε να είσαι βέβαιος ότι η απαγόρευση θα έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που νομίζεις:
Την αποπομπή από τον Παράδεισο, την εκτροπή της δημοκρατίας, το θάνατο σκύλου σου (στον οποίο θα κάνει σκοποβολή το παιδί σου).
Εκτός κι αν εκεί στοχεύεις από την πρώτη στιγμή: Την επιστροφή Σου ως Υιός-Σωτήρας, την επιστροφή σου ως το ήμισυ του διλήμματος «… ή τανκς», την επιστροφή σου ως…
