«Για τους χριστιανούς ο θάνατος είναι προαγωγή.»
Bob Fosse
Ας το παραδεχτούμε: Όλοι θα πεθάνουμε μια μέρα –κάποιοι μπορεί και νύχτα.
Όπως είπε και ένας Αμερικάνος: «Δύο πράγματα είναι βέβαια στη ζωή: Ο θάνατος και οι φόροι.»
Στην Ελλάδα, ως γνωστόν, οι εφοπλιστές και οι λοιποί μεγαλοληστές καταφέρνουν να αποφεύγουν τους φόρους, αλλά το θάνατο δεν νομίζω να τον αποφύγουν.
Επειδή το Γελωτοποιό δεν τον διαβάζουν εφοπλιστές, ας ασχοληθούμε με εμάς, τους κοινούς θνητούς, που και φόρους πληρώνουμε και πεθαίνουμε.
Πως θα αντιδρούσατε αν αύριο σας έλεγε ο γιατρός σας ότι σας έχουν μείνει πέντε μήνες ζωής; Δεν ξέρετε; Μην ανησυχείτε, ο Γελωτοποιός φροντίζει για σας.
Το 1969 η Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος, στο βιβλίο της “On death and Dying”, περιέγραψε τα πέντε στάδια του θανάτου, πως δηλαδή αντιδρούν οι άνθρωποι σε μια τέτοια αποκάλυψη.
Αυτά τα στάδια είναι:
Άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή.
Για να το κάνουμε πιο λιανά πάει κάπως έτσι:
Άρνηση: «Δεν μπορεί, κάποιο λάθος θα έχει γίνει, εγώ αισθάνομαι μια χαρά, μόλις κατάφερα να πάρω απαλλαγή από το χαράτσι και έχω προγραμματίσει να πάω διακοπές στην Νάξο το καλοκαίρι.»
Θυμός: «Τι σόι γιατρός είσαι εσύ; Μου λες έτσι απλά ότι θα πεθάνω; Τζάμπα πληρώνω ΤΕΒΕ τόσα χρόνια; Εγχείρισε με, κάνε μου θεραπεία, κάνε κάτι, βρε παλιο*%&^*^3&2$#%.»
Διαπραγμάτευση: «Είναι σίγουρα τόσο; Αν ξεκινήσω να κάνω υγιεινή διατροφή και γυμναστική; Θα κόψω το παστουρμά και το τσιγάρο, το υπόσχομαι… Έχω ακούσει ότι η σπιρουλίνα κάνει θαύματα… Κι αν πήγαινα στην Παναγιά της Τήνου;»
Κατάθλιψη: «Πεθαίνω! Σε έξι μήνες… Τι; Σε πέντε μήνες; Πεθαίνω! Και έδωσα προκαταβολή για τις διακοπές. Σε πέντε μήνες! Όσο καιρό έχω να κάνω σεξ.»
Αποδοχή: «Έχω άλλους πέντε μήνες. Σιγά μην ξαναπληρώσω λογαριασμό. Αύριο θα πάω στο αφεντικό και θα του ρίξω ένα γερό χέσιμο. Μετά θα χωρίσω και τη γυναίκα μου, θα πουλήσω το σπίτι και θα πάω στη Τζαμάικα.»
Αυτό το μοντέλο, των πέντε σταδίων, μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε τι που τελειώνει. Η αντίδραση των ανθρώπων είναι σχεδόν πάντα παρόμοια.
Για παράδειγμα σε έναν χωρισμό:
Άρνηση: «Όχι! Όχι! Δε γίνεται να χωρίσουμε. Πλάκα κάνεις. Πες μου ότι κάνεις πλάκα… Δεν μπορούμε να χωρίσουμε εμείς. Εμείς; Άσε τη Ρούλα με τον Νίκο, αυτοί πάντα στα χωρίσματα ήταν και δεν τό ‘παιρναν απόφαση. Αλλά εμείς είμαστε φτιαγμένοι ο ένας για τον άλλο. Δε γίνεται να χωρίσουμε. Τόσα χρόνια…»
Θυμός: «Καριόλη, παλιοκαθίκι (σπάσιμο πιάτων, εκσφεντόνιση αντικειμένων). Σπατάλησα τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου και τώρα μου λες ότι χωρίζουμε; Θα σε σκοτώσω πρώτα (εκσφεντόνιση βαρύτερων αντικειμένων).»
Διαπραγμάτευση: «Άκου, άκου… Μπορούμε να προσπαθήσουμε πάλι. Δεν πειράζει που πήδηξες το τσουλάκι, δεν πειράζει, θα το καταπιώ. Μείνε στο σπίτι και θα βρούμε μια λύση… Θα πάω να κάνω ανόρθωση.»
Κατάθλιψη: «Τι θα κάνω μόνη μου; Μεγάλωσα, πάχυνα, δεν είμαι κοριτσάκι πια… Δε θα γίνω ποτέ μάνα! Δε θα ξαναγαπήσω κανέναν, δε θα με αγαπήσει κανένας. Θα μείνω μόνη, θα γεράσω μόνη, θα πεθάνω μόνη.»
Αποδοχή: «Να σου πω κάτι; Καλόν αέρα στα πανιά σου. Οικονομικά ανεξάρτητη είμαι και το σπίτι δικό μου είναι, ξεκίνα να μαζεύεις… Δε με πήραν και τα χρόνια. Καλά κρατιέμαι ακόμα, ξέρω και τα κόλπα μου, θα τη βρω την άκρη… Άσε που ποτέ δεν ευχαριστήθηκα το σεξ μαζί σου. Σαν να το κάνω με ψάρι. Ενώ ο Γιώργος… Ναι, ο Γιώργος, ο φίλος σου… Και μια και το ανέφερα κάπου εδώ έχω το τηλέφωνο του, τώρα πρόσφατα δε χώρισε κι αυτός;»
Το ίδιο μοντέλο στην απόλυση:
Άρνηση: «Τι;;; Δεν μπορείτε να με απολύσετε, εγώ κρατάω όλη την επιχείρηση και… Έχω πέντε παιδιά, πως θα τα ζήσω;»
Θυμός: «Θα σας κάνω καταγγελία. Τώρα κιόλας πάω στην επιθεώρηση…
Είκοσι χρόνια σας δίνω τον καλύτερο μου εαυτό κι εσείς με πετάτε σαν σκουπίδι; Θα πάω στο δικηγόρο μου, θα σας βγάλω στα κανάλια, θα το κάψω το μπουρδέλο.»
Διαπραγμάτευση: «Γιατί δεν απολύετε τον Καρατάσο; Έξι μήνες είναι στην εταιρία, δε θα πληρώσετε και αποζημίωση. Οικογένεια δεν έχει, νέος είναι, θα βρει κάτι άλλο να κάνει… Μήπως να μου κάνετε μια μείωση; Θα δουλεύω και τις Κυριακές, τι να το κάνω το ρεπό;»
Κατάθλιψη: «Ποιος θα με προσλάβει τώρα; Σαράντα πέντε χρονών είμαι και δεν ξέρω να κάνω τίποτα άλλο… Δεν πρόκειται να ξαναβρώ δουλειά, ενάμιση εκατομμύριο άνεργοι είναι εκεί έξω, κι έχω και το στεγαστικό να τρέχει, θα μου πάρουν το σπίτι…»
Αποδοχή: «Θα βρω κάτι καλύτερο. Χωρίς αφεντικά πάνω από το κεφάλι μου… Θα γυρίσω στο χωριό. Έχω τις ελιές μου εκεί, θα πουλάω το λάδι μου μέσω ίντερνετ, θα φυτεύω τα λαχανικά μου, θα τη βρω την άκρη. Και τα παιδιά μου θα μεγαλώσουν στον καθαρό αέρα, όχι σ’ αυτήν την ποντικοπαγίδα.»
Η καλύτερη, όμως, εφαρμογή αυτού του μοντέλου, των πέντε σταδίων, είναι στην ελληνική κοινωνική πραγματικότητα, μετά τον κλονισμό που επήλθε όταν αντιληφθήκαμε ότι δεν είμαστε η «Δανία του Νότου» καθώς και ότι οι εταίροι δε μας δέχτηκαν στο ευρώ επειδή ο Πλάτωνας δίδασκε κάτω από τις ελιές της Αττικής γης.
Άρνηση: Λεφτά υπάρχουν. Οι εκλογές του 2009. Όλα δείχνουν ότι το πετρέλαιο στον ελληνικό καυστήρα τέλειωσε, αλλά εμείς δε θέλουμε να το παραδεχτούμε. Δίνουμε αυτοδυναμία στο «γιατρό» που μας λέει ότι όλα πάνε κατ’ ευχήν, ενώ μας χώνει στο φέρετρο.
Θυμός: Οι Αγανακτισμένοι, η λαϊκή μέθεξη και οργή στο ζενίθ, διαδηλώσεις-συγκρούσεις-χημικά, μούτζες και παρελάσεις, η Χρυσή Αυγή γίνεται κόμμα, δεν πληρώνουμε τα διόδια, στέλνουμε εξώδικα στη ΔΕΗ, κρεμάλες στη Βουλή, Παπούλια άντε και…
Διαπραγμάτευση: Ο Σαμαράς θα διαπραγματευτεί το χρέος, ο Βενιζέλος δεν είναι Παπανδρέου, ο Κουβέλης είναι αριστερός, ο Τσίπρας θα κάνει την έκπληξη, ο Μιχαλολιάκος θα ξεβρωμίσει τον τόπο, ίσως οι ξένοι να μας ρίξουν και λίγο κούρεμα, να τη και η ανάπτυξη που έρχεται, όχι αμέσως αλλά σε ένα-δύο-πέντε-είκοσι χρόνια, διακανονισμοί στους λογαριασμούς, θα τη βγάλουμε ζωντανοί κι αυτόν τον μήνα και μετά… Βλέπουμε.
Κατάθλιψη: Ενάμιση εκατομμύριο άνεργοι, τα μισά μικρομάγαζα κλείνουν, οι μεγάλες επιχειρήσεις στο άρθρο 99, η δημόσια περιουσία ξεπουλιέται για να «εξυγιανθεί», στη Βουλή στήνουν τον μπερντέ κάθε βράδυ, οι φόροι αυξάνονται, τα τέλη αυξάνονται, η αστυνομική βία αυξάνεται, τα χρέη μας αυξάνονται, και τι σημασία έχει να πάμε στην πορεία, τι σημασία έχει να αντιδράσουμε, όλα είναι προδιαγεγραμμένα, είμαστε αθύρματα στα χέρια των μεγάλων, και θα μας κόψουν το ρεύμα, το τηλέφωνο, το κεφάλι, θα μας πάρουν το σπίτι, θα μας βάλουν φυλακή, αλλά τι μπορούμε να κάνουμε;
Σε αυτό το στάδιο βρισκόμαστε τώρα: Στο στάδιο της κατάθλιψης. Κοινωνική και οικουμενική κατάθλιψη. Γιατί αντιληφθήκαμε ότι είμαστε «ήρωες» ενός βιβλίου με τίτλο: «Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου».
Το αρνηθήκαμε, θυμώσαμε, το διαπραγματευτήκαμε, πάθαμε κατάθλιψη και τώρα είναι η ώρα… Της αποδοχής.
Περιμένετε!!
Μην αρχίσετε να με βρίζετε εν χορώ.
Σας ακούω να φωνάζετε: «Τι λέει αυτός ο καραγκιόζης; Αποδοχή; Μήπως θέλει να μας μοιράσει και σταυρωμένα ψηφοδέλτια της ΝΔ;»
Πάταξον μεν, άκουσον δε.
Όχι της αποδοχής με τον τρόπο της κατάθλιψης, όχι παραίτηση.
Η αποδοχή της αλήθειας εμπεριέχει την καινούρια αρχή.
Το χειρότερο που μπορείς να κάνεις είναι να εμμένεις στα λάθη σου.
Να παρακαλάς τον πρώην εργοδότη σου να σε πάρει πίσω, να τηλεφωνείς στον πρώην σύζυγο κλαίγοντας, να πίνεις τα ματζούνια του κάθε τσαρλατάνου, να ψηφίζεις ελπίζοντας να ξαναγίνουν Ολυμπιακοί Αγώνες-Siemens-Βατοπέδι κι εσύ να μπορείς να παίρνεις δάνεια για να ξεπληρώσεις τα δάνεια που χρωστάς.
Αυτό τέλειωσε. Ο «χρυσός αιώνας» του ευρώ τέλειωσε. Και, όπως φάνηκε, ήταν κάλπικος.
«Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα αν η σκέψη μείνει στο ίδιο επίπεδο που βρισκόταν όταν δημιουργήθηκε το πρόβλημα», λέει ο γερο-Αϊνστάιν.
Αν θέλουμε να προχωρήσουμε παρακάτω, πρέπει να ανεβούμε ένα επίπεδο. Αλλιώς game over.
Και για να ανεβούμε επίπεδο πρέπει πρώτα να αποδεχτούμε το θάνατο της παλιάς Ελλάδας, με όλα τα παρελκόμενα.
Δεν υπάρχει λόγος να κρατάμε την Ελλάδα με μηχανικά μέσα στη ζωή. Ας βγάλουμε την πρίζα να τελειώνει αυτή η ιλαροτραγωδία. Γιατί μόνο αν πεθάνει μπορεί να έρθει και η ανάσταση.
Και αν δε σας αρέσει αυτή η λέξη ούτε η φθαρμένη από την υπερβολική χρήση «επανάσταση», τότε ίσως να πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μια κάπως άγνωστη λέξη, όπως «εξανάσταση».
Στις λέξεις θα κολλήσουμε; Εδώ το πτώμα έχει αρχίσει να βρομάει.
(Και για να μη σας αφήσω με πίκρα στο στόμα, δείτε τα πέντε στάδια του θανάτου σε stand–up comedy, όπως τα παρουσιάζει ο Bob Fosse στο πιο θανατερό μιούζικαλ που έχει γυριστεί.)
