“Η ζωή δεν έχει να κάνει με το να βρεις τον εαυτό σου, αλλά με το να τον επινοήσεις”
George Bernard Shaw
“Δεν είμαστε ουσιαστικά, είμαστε ρήματα. Δεν είμαι πράγμα (συγγραφέας, ηθοποιός), είμαι ένα πρόσωπο που ενεργεί (γράφω, παίζω), χωρίς να ξέρω ποτέ τι θα κάνω στη συνέχεια. Νομίζω ότι φυλακίζεσαι όταν περιγράφεις τον εαυτό σου ως ουσιαστικό.”
Stephen Fry
~
Δεν νομίζω ότι μπορούμε αληθινά να γνωρίσουμε τον εαυτό μας.
Ο εαυτός είναι ένας μύθος, ντυμένος με αυταπάτες, εμμονές, πεποιθήσεις και προσδοκίες.
Και πολύ συχνά ενστερνιζόμαστε την εντύπωση που έχουν οι άλλοι για μας.
Αν ο κόσμος πιστεύει ότι είσαι εγκληματίας (ή ήρωας), κάποια στιγμή ίσως και να το πιστέψεις κι εσύ, ίσως και να γίνεις.
~
Εαυτός δεν υπάρχει, γιατί ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια διαρκή εξέλιξη. Όχι με την έννοια της ανόδου, παρά με την έννοια της αλλαγής.
Δεν υπάρχει είναι, μόνο γίγνεσθαι.
Ο πρώτος διαλεκτικός, ο Ηράκλειτος, το είχε διατυπώσει καλύτερα.
Ακούγεται οξύμωρο, αλλά η μόνη στιγμή που θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για το “είναι” ενός ανθρώπου θα ήταν όταν εκείνος πεθάνει. Πλέον δεν μπορεί να εξελιχτεί και μένει μόνο η ενέργεια των επιζήσαντων που θα εξελίξουν το μύθο του (όπως επιδέξια έκανε ο Πλάτωνας για τον Σωκράτη και ο Παύλος για τον Ιησού).
~~{}~~
Καθένας μας έχει δημιουργήσει κάποιους μύθους για να ντύσει τον “εαυτό” του, αυτό το εύγεστο μαλάκιο που οι χριστιανοί το λένε ψυχή και οι ψυχαναλυτές id.
Έτσι κι εγώ, ισχυρίζομαι ότι γράφω, αργά την νύχτα, όταν όλοι κοιμούνται, για να κατανοήσω. Όχι τον εαυτό μου, αλλά τους μύθους που του έχω περάσει στο λαιμό -και συχνά απειλούν να με καταβυθίσουν.
Ένα από τα ενδύματα που φόρεσα στον εαυτό μου είναι η “απέχθεια για τις ομάδες”.
~
Η πολλή συνάφεια του κόσμου με εξαντλεί. Δεν είμαι αντικοινωνικός. Θα μιλήσω με ευγένεια σε όποιον με προσεγγίσει και μου αρέσει να συζητάω με φίλους. Αλλά όσον αφορά τις ομάδες μοιάζει να έχω αλλεργία. Μπορώ να λειτουργήσω “ενδομαδικά”, αλλά δεν επιδιώκω να βρίσκομαι σε τέτοια θέση, ίσως και να το αποφεύγω.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Μοιάζει με την επιγραφή που είχε βάλει ένας γέρος-μοναχός έξω από την καλύβα του:
“Όποιος μπαίνει εδώ μέσα, τιμή μου.
Όποιος δεν μπαίνει, ευχαρίστηση μου.”
~
Καταλαβαίνω την ανάγκη των ανθρώπων να οργανώνονται σε ομάδες, αλλά δεν μπορώ να τη συμμεριστώ.
Μου αρέσει, για παράδειγμα, να χρησιμοποιώ το ποδήλατο μου μέσα στην πόλη. Αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να είμαι μέρος μιας “λέσχης ποδηλατών”.
“Για να βρεις ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα”, θα πει κάποιος και δεν θα διαφωνήσω μαζί του -αν και καθόλου δεν θα με ενδιέφερε να συζητώ για ποδήλατα.
~
Και καθώς δεν διαφωνώ με αυτόν τον “Κάποιο” αντιλαμβάνομαι ότι μπορεί, όλο αυτό που βάφτισα “απέχθεια για τις ομάδες” να είναι ένας προσωπικός μύθος (personal legend κατά το urban legend).
Πιθανότατα βρίσκω γοητευτική την εικόνα του μοναχικού στοχαστή, του Λύκου της Στέπας που στέκει μακριά από την πλατεία με τις μύγες, ψηλά πάνω στις βουνοκορφές του Ζαρατούστρα.
Έτσι αυθυποβάλλομαι σ’ αυτόν τον προσωπικό μύθο, αποφεύγοντας τη συμμετοχή στις ομάδες ή/και “ξεχνώντας” τις στιγμές που συμμετείχα σε κάποια.
~~{}~~
Οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη τις αυταπάτες μας, τους προσωπικούς μας μύθους.
Αυτοί μας παρέχουν στέρεο έδαφος, για να συνεχίσουμε να πατάμε στα πόδια μας.
Και το παράδοξο είναι ότι ακόμα και όταν αποδεικνύεται ότι ο μύθος μας ήταν λανθασμένος, θα βρούμε χίλιες δικαιολογίες και προφάσεις για να τον κρατήσουμε ζωντανό.
Θα προδώσουμε κάθε έννοια λογικής και συνέπειας, προκειμένου να είμαστε συνεπείς με τον μύθο μας. Και αυτό θα το κάνουμε χωρίς καν να το συνειδητοποιήσουμε, (όπως κατέδειξε και ο Φέστινγκερ).
~~{}~~
Είναι πιο εύκολο να διασπάσεις το άτομο, παρά τις πεποιθήσεις ενός ατόμου. Πόσο μάλλον τις πεποιθήσεις μιας ολόκληρης ομάδας.
Ίσως αυτό να αποφεύγω στις ομάδες. Όχι την ίδια την ομάδα, ως σύνολο ανθρώπων, αλλά αυτό το τείχος πεποιθήσεων, τη βεβαιότητα τους ότι γνωρίζουν το σωστό, βεβαιότητα που γιγαντώνεται καθώς υπάρχουν μέσα σε μια ομάδα όπου όλοι έχουν τις ίδιες βεβαιότητες.
Και γιατί αποστρέφομαι τις πεποιθήσεις;
Όχι μόνο επειδή “εχθρός της αλήθειας δεν είναι το ψέμα, είναι η πεποίθηση”, όχι. Δεν είμαι ο ιδαλγός που μάχεται για την αλήθεια.
Το κάνω επειδή δεν αντέχω (συναισθηματικά) τους ανθρώπους που είναι βέβαιοι για όσα γνωρίζουν (ή νομίζουν ότι γνωρίζουν).
~
Οπότε, διαλεκτικά και ψυχαναλυτικά, ίσως να έφτασα σε κάποιο πιο αληθοφανές συμπέρασμα σχετικά με την πηγή της “απέχθειας για τις ομάδες” -ή τον σχετικό μύθο.
Ίσως επειδή είμαι άνθρωπος χωρίς ισχυρό χαρακτήρα, άνθρωπος που παρασύρεται εύκολα, ίσως γι’ αυτό αποφεύγω τους “βέβαιους”.
Δεν μου αρέσει να λογομαχώ, να προσπαθώ να επιβάλλω την άποψη μου, δεν μπορώ να επιβάλλω την άποψη μου (ίσως γιατί δεν είμαι βέβαιος για τίποτα).
Έτσι, προκειμένου να αποφύγω την αντιπαράθεση, αποφεύγω τις ομάδες.
~~{}~~
Ας τελειώσω λέγοντας ότι όλα όσα διαβάσατε ήταν μία άσκηση.
Δεν ήταν το καταστάλαγμα της “σοφίας” μου, αλλά ένας στοχασμός πάνω στις αδυναμίες και τους μύθους μου.
~~{}~~
ΥΓ: Είναι νύχτα, όλοι κοιμούνται, κι εγώ ξενυχτώ πίνοντας και γράφοντας.
Κάπως έτσι απώλεσα τη ζωή -ως τώρα. Και την απόλαυσα -παρά τις απώλειες.
Κι αν έξαφνα, τώρα, σχεδόν μεσάνυχτα, ακουσθεί αόρατος θίασος να περνά, τα έργα μου που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής μου που βγήκαν όλα πλάνα, δεν θα τα θρηνήσω.
Θα απολαύσω, για τελευταία φορά, τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου, και θα την αποχαιρετήσω, την Αλεξάνδρεια που χάνω.
Με συγκίνηση.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Τη φωτογραφία υποδοχής τη βρήκα στο Αντικλείδι http://antikleidi.com/2016/07/06/national-geographic-travel-photographer-of-the-year-2016-winners/
