Αυτός δεν είναι άλλον από το γνωστό μας χιμπαντζή.
Αυτή την ονομασία ήθελαν να δώσουν οι φυσιοδίφες στο είδος των χιμπαντζήδων όταν τους ανακάλυψαν, αλλά η βικτωριανή ηθική δεν τους επέτρεπε κάτι τέτοιο, έτσι προτίμησαν το Pan troglodytes.
Αυτοί είναι οι κοινοί χιμπαντζήδες. Αρκετά χρόνια μετά ανακάλυψαν και ένα διαφορετικό είδος, τους πυγμαίους χιμπαντζήδες (Pan paniscus) ή μπονόμπο, οι οποίοι κατέχουν με ευκολία τα σκήπτρα του σεξουαλισμού.
Οι θηλυκές μπονόμπο μπορούν να ζευγαρώσουν έως και εξήντα φορές την ημέρα (!) με δέκα, δώδεκα ή και περισσότερους αρσενικούς. Και, όπως οι άνθρωποι, αυτό δεν το κάνουν μόνο όταν έχουν ωορρηξία, με σκοπό δηλαδή την αναπαραγωγή, αλλά διαρκώς.
Οι ηθολόγοι (οι μελετητές της συμπεριφοράς των ζώων) πιστεύουν ότι το κάνουν και για την απόλαυση, αφού υποστηρίζουν ότι οι χιμπαντζίνες έχουν οργασμό κάθε φορά –αλλά αυτό είναι λίγο δύσκολο να αποδειχτεί (μπορεί και να προσποιούνται). Το βέβαιο είναι ότι το κάνουν για να ενδυναμώσουν τον κοινωνικό τους ιστό: Το σεξ κρατάει τις ομάδες τους ενωμένες!
Οι μπονόμπο είναι οι κοντινότεροι συγγενείς του ανθρώπου. Γονιδιακά διαφέρουμε 1%, όσο το άλογο από τη ζέβρα. Όμως περισσότερες ομοιότητες έχουμε στη συμπεριφορά: Για παράδειγμα, οι μπονόμπο είναι πολύ πιο φιλειρηνικοί από τα ξαδέλφια τους, τους Τρωγλοδύτες…
Πιθανότατα θα σκεφτείτε ότι οι άνθρωποι δεν είναι καθόλου φιλειρηνικοί. Σε αυτό κάνετε μεγάλο λάθος.
Παρόλο που οι άνθρωποι εκδηλώνουν πολύ συχνά επιθετική συμπεριφορά, απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν το πιο επιθετικό ζώο.
Οι μελέτες που έγιναν σε λιοντάρια, ύαινες, χιμπαντζήδες (τρωγλοδύτες) και άλλα ζώα (χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος να συνυπολογίσουμε και τα επιθετικότερα όλων, τα έντομα) δείχνουν ότι αυτά τα ζώα εμπλέκονται πολύ συχνότερα σε θανατηφόρες μάχες, βρεφοκτονίες και κανιβαλισμούς.
Αν είστε λιοντάρι (και επιβιώσετε από τα σαγόνια των αρσενικών) έχετε πολύ περισσότερες πιθανότητες να σας σκοτώσει ένα άλλο λιοντάρι απ’ ό,τι ένας άνθρωπος κινδυνεύει να δολοφονηθεί ή να σκοτωθεί στον πόλεμο.
Όμως η πιο «ανθρωπομορφική» συμπεριφορά των μπονόμπο σχετίζεται με το σεξ.
Οι μπονόμπο είναι το μόνο ζώο (πέρα από τον άνθρωπο) που κάνει σεξ πρόσωπο με πρόσωπο (τη μία στις τρεις φορές, αφού τους αρέσει να πειραματίζονται και με διαφορετικές στάσεις).
Αυνανίζονται (συχνά χρησιμοποιώντας και ερωτικά βοηθήματα, όπως ξύλα), κάνουν στοματικό έρωτα, μαλάξεις και ομοφυλοφιλικό σεξ.
Ειδικά το τελευταίο και κυρίως στη «λεσβιακή» μορφή παίζει τεράστιο ρόλο για τη συγκρότηση της κοινωνίας τους.
Στα περισσότερα θηλαστικά η κοινωνική ζωή περιστρέφεται γύρω από τα θηλυκά και τα παιδιά τους. Τα αρσενικά κυριαρχούν, αλλά μένουν στο περιθώριο, προσέχοντας μόνο για τυχόν ανταγωνιστές ή παρείσακτους.
(Σκεφτείτε τα λιοντάρια: Το αρσενικό κοιμάται όλη μέρα ή βατεύει τις θηλυκές ή δολοφονεί τα λιονταράκια ή πολεμάει με τους ανταγωνιστές και τις ύαινες. Τα θηλυκά κυνηγάνε για να ταΐσουν την αγέλη, φροντίζουν τα μικρά, ικανοποιούν τις «ορέξεις» του αρσενικού –και πλένουν και τα πιάτα. Αν μπορούσαν να τραγουδήσουν θα έλεγαν συχνά: «Είμαι η Μαίρη Παναγιωταρά».)
Στους μπονόμπο όμως η κοινωνική ζωή δεν είναι μόνο θηλυκά προσανατολισμένη, αλλά κυριολεκτικά θηλυκοκρατούμενη (μητριαρχική;).
Οι αρχηγοί κάθε ομάδας είναι τα παλιότερα θηλυκά. Αν ένας αρσενικός παραβεί τους κανόνες (το οποίο σπάνια συμβαίνει) και παρενοχλήσει ένα θηλυκό, τα υπόλοιπα θηλυκά συσπειρώνονται για να αντιμετωπίσουν τον «βιαστή».
Τα αρσενικά μένουν προσηλωμένα στις μητέρες τους ολόκληρη τη ζωή τους (και τρώνε από τα ταπεράκια που τους στέλνει). Το πιο σημαντικό αρσενικό είναι αυτό που έχει την ανώτερη στην ιεραρχία μητέρα.
Οι συγκρούσεις στις κοινωνίες των μπονόμπο είναι εξαιρετικά σπάνιες (πιο σπάνιες και από των ανθρώπων). Και σε αυτό πρώτιστο ρόλο παίζει το σεξ, ως υποκατάστατο της επιθετικότητας.
Όταν ένα καινούριο θηλυκό θέλει να μπει σε μια ομάδα το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να πλησιάσει κάποιο από τα ισχυρά στην ιεραρχία θηλυκά. Πρόσωπο με πρόσωπο (αφού το αιδοίο και η κλειτορίδα των μπονόμπο είναι πρόσθια προσανατολισμένη) τα καινούριο θηλυκό σκαρφαλώνει πάνω στο παλιό και αρχίζουν να τρίβουν με πλάγιες κινήσεις τα γεννητικά τους όργανα, γελώντας και τσιρίζοντας «με έναν τρόπο που μπορεί να υποδηλώνει οργασμό» [sic].
Οι αρσενικοί κάνουν κάτι παρόμοιο. Αγκαλιάζονται, όπως και οι άνθρωποι, αλλά με το πέος τους σε στύση (dont try this at home).
Όταν, επιπλέον, δημιουργηθεί κάποια ένταση, δίνεται λύση μέσω του σεξ. Αντί να τσακωθούν οι μπονόμπο συνουσιάζονται και ηρεμούν (πρακτική που το μπλοκ του Γελωτοποιού προτείνει σε όλους τους ευέξαπτους: Αν δεν έχετε σύντροφο… αυνανιστείτε).
Οι μπονόμπο, οι οποίοι δεν είναι τόσο έξυπνοι όσο οι άνθρωποι, έχουν καταλάβει ότι είναι προτιμότερο να κάνεις «έρωτα και όχι πόλεμο». Γι’ αυτό και κάνουν σεξ διαρκώς, με κάθε δυνατό τρόπο και με διαφορετικούς ερωτικούς συντρόφους (το μόνο μειονέκτημα είναι ότι η συνουσία τους διαρκεί κατά μέσο όρο 13 δευτερόλεπτα).
Δεν υπάρχει μονογαμία ούτε αποκλειστικότητα ούτε ζήλια (ούτε εγκλήματα πάθους).
Τα αρσενικά φροντίζουν όλα τα μικρά, αφού όλα είναι πιθανά παιδιά τους. Παίζουν μαζί τους με ιδιαίτερη προσοχή και τρυφερότητα, κάτω πάντα από το άγρυπνο μάτι των κυρίαρχων θηλυκών («σου είπα να μην το πετάς στο αέρα μετά το φαγητό, θα ξεράσει»).
Επιπλέον το σεξ χρησιμεύει στο μοίρασμα της τροφής, σε ένα είδος αρχέγονης πορνείας. Όταν κάποιο αρσενικό βρει φαΐ (είναι κυρίως χορτοφάγοι) κάποιο θηλυκό μπορεί να το πλησιάσει, να κάνει σεξ μαζί του και να φύγει με το ένα φρούτο από τα δύο που το αρσενικό μάζεψε.
Αλλά συνήθως πρώτα τρώνε τα θηλυκά και τα αρσενικά περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους για να φάνε τα υπολείμματα.
Και ενώ κάνουν σεξ περισσότερο από κάθε άλλο πρωτεύον, η θηλυκή γεννάει ένα μικρό κάθε πέντε ή έξι χρόνια (μη με ρωτήσετε τι είδους αντισύλληψη χρησιμοποιούν). Αυτό δείχνει ότι οι μπονόμπο μοιράζονται με τους ανθρώπους ένα χαρακτηριστικό που μέχρι πρόσφατα ήταν αποκλειστικά ανθρώπινο: Το διαχωρισμό του σεξ από την αναπαραγωγή.
Δυστυχώς οι μπονόμπο απειλούνται με εξαφάνιση. Όταν βρεθούν αντιμέτωποι με τα ξαδέλφια τους, τους τρωγλοδύτες, πάντα ηττώνται, αφού οι κοινοί χιμπαντζήδες είναι εξαιρετικά βίαιοι (η κοινωνία τους είναι ανδροκρατούμενη).
Κυρίως, όμως, κινδυνεύουν (όπως και όλα τα άλλα ζώα, όπως και ο άνθρωπος) από την ανθρώπινη δραστηριότητα και την καταστροφή που προκαλεί στο φυσικό τους περιβάλλον.
Θα τελειώσουμε αυτό το κείμενο με τη ρητορική ερώτηση του συγγραφέα του βιβλίου απ’ όπου άντλησα τα στοιχεία: Ποια θα ήταν η εικόνα που θα είχαμε για τους αρχέγονους ανθρώπους (και τους τωρινούς) αν οι φιλειρηνικοί και υπερσεξουαλικοί μπονόμπο είχαν ανακαλυφτεί και μελετηθεί πριν τους κοινούς χιμπαντζήδες, τους γορίλες, τους γίββωνες και τους ουραγκοτάγκους (τα υπόλοιπα «ξαδέλφια» μας, εν ολίγοις);
Πιθανότατα δε θα είχαμε στο μυαλό μας τον homo tade που κοπανάει το θηλυκό με το ρόπαλο για να το πάρει στη σπηλιά του, αλλά μια μητριαρχική κοινωνία «πιθηκάνθρωπων», όπου το σεξ είναι ελεύθερο, διασκεδαστικό για όλους και… υπεράφθονο.
(Στοιχεία –και έμπνευση- ο Γελωτοποιός άντλησε από το εξαιρετικό βιβλίο του Ευάγγελου Καφετζόπουλου για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα: «Ο σεξουαλικός πίθηκος», εκδόσεις Κάτοπτρο.)
