Επαναστατική Κουζίνα
~~~~~~~~~~~~
Συνεχίζουμε και σήμερα με τις περιπτώσεις χρήσης ενθεογόνων και θα αναφερθούμε σε κάτι πιο μουχλιασμένο και πολύ πιο γνώριμο, απ’ την παιδική μας ηλικία.
~~
Ο συγκεκριμένος χρήστης ήταν μία σκατόφατσα, ένας άνθρωπος που από την πρώτη φορά που θα τον έβλεπες θα έλεγες: «Αυτόν τον τύπο δεν τον εμπιστεύομαι με τίποτα».
Δεν ξέρω αν ήταν η φάτσα του που τον είχε κάνει να είναι αντιπαθητικός ή μήπως ήταν αντιπαθητικός κι αυτό φαινόταν στη φάτσα του.
Ούτε ξέρω αν είχε κάποια νόμιμη (και αξιοπρεπή) δουλειά. Όλοι τον ήξεραν ως το «κονέ». Όνομα δεν είχε.
Μπορούσε να σε προμηθεύσει κάθε είδος “natural high”, αλλά ήξερες εξ’ αρχής ότι θα σε έκλεβε στο ζύγι ή ότι μπορεί να σου πούλαγε ζουμπούλια για “morning glory”.
(Τα “morning glory” ή αλλιώς Ιπομέα, στην Ελλάδα γνωστά ως γαλάζιες καμπανούλες, είναι μια οικογένεια φυτών, τα οποία περιέχουν αμίδιο του δ-λυσεργικού οξέος -το φυσικό αντίστοιχο του LSD– αλλά σε πολύ μικρή ποσότητα.)
Ο ίδιος είχε προτίμηση στα μανιτάρια. Όχι, φυσικά, στα πλευρώτους του σούπερ-μάρκετ, αλλά στα «μαγικά μανιτάρια», και συγκεκριμένα στο πιο Ινδοευρωπαϊκό από αυτά, την αμανίτα μουσκάρια.
~~Η αμανίτα μουσκάρια σας είναι πολύ γνωστή. Υπάρχει σε κάθε εικονογράφηση παραμυθιού που αφορά στα ξωτικά. Πάνω σε ένα τέτοιο είχε ξαπλώσει και η κάμπια από την «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων», γι’ αυτό ίσως όταν το δοκίμασε η μικρή άρχισε να ψηλώνει και να κονταίνει. Σε τέτοια μανιτάρια ζούσαν και τα στρουμφάκια, τουλάχιστον στην εκδοχή του κόμικ.
Είναι αυτό το τόσο όμορφο μανιτάρι, το κόκκινο με τις άσπρες βούλες, που όλοι ζωγραφίζουν όταν θέλουν να φτιάξουν μανιτάρι. Επιστημονικά λέγεται το «αγαρικό της μύγας», επειδή πιστεύεται ότι σκοτώνει τις μύγες (αλλά αυτό είναι μύθος).
Η αμανίτα μουσκάρια είναι πιθανότατα το αρχαιότερο ενθεογόνο της ανθρωπότητας. Οι μελετητές το ταυτίζουν με τη «σόμα», το ιερό φυτό των Άριων που έγραψαν τα Rig-Vedas πριν εισβάλλουν στην Ινδία –και στην Ευρώπη.
Μετά τις Βέδες δεν υπάρχει καμία αναφορά στα θρησκευτικά κείμενα των Ινδών για το σόμα.
Ο Robert Wasson δίνει μια πολύ πιθανή εξήγηση:
Η Α. Μουσκάρια φυτρώνει μόνο κάτω από έλατα, πεύκα, σημύδες και βελανιδιές. Οι Άριοι (Ινδοευρωπαίοι) πιστεύεται ότι προέρχονται από τις περιοχές βόρεια του Καυκάσου. Όταν κατέβηκαν στην Ινδία δεν υπήρχαν πια σημύδες, οπότε δεν υπήρχε και σόμα!
~~
Η Α. μουσκάρια ήταν πολύ δημοφιλής στη Σιβηρία –και όχι μόνο ανάμεσα στους σαμάνους.
Περιηγητές του 18ου αιώνα περιγράφουν τα μεγάλα γλέντια που έκαναν οι πλούσιοι της περιοχής με αλκοόλ και μανιτάρια.
Γιατί οι πλούσιοι; Μία αμανίτα κόστιζε όσο ένας τάρανδος!
Και ακούστε τώρα το πιο παράξενο και αηδιαστικό (καθώς και τον καλύτερο τρόπο να πάρετε μουσκάρια, αν έχετε τα κότσια).
Αυτό το μανιτάρι είναι ελαφρά τοξικό. Όμως η ουσία που προκαλεί τη μέθη δεν καταστρέφεται όταν περνάει μέσα από το σώμα.
Οι σαμάνοι, λοιπόν, συνήθιζαν να ταΐζουν τους τάρανδους με αμανίτες (που τις έτρωγαν με μεγάλη ευχαρίστηση) και μετά να πίνουν τα ούρα τους.
Περνώντας μέσα από το σώμα του ζώου το «σόμα» φιλτραριζόταν, 
έχανε τις τοξικές του ιδιότητες κι οι σαμάνοι απολάμβαναν τα οφέλη της μέθεξης χωρίς παρενέργειες.
~~
Αυτό το ήξεραν και οι κοινοί θνητοί. Έχουμε τη μαρτυρία του Άγγλου μυθιστοριογράφου Oliver Goldsmith, το 1762, που μας λέει:
«[…] Οι φτωχοί, που δε διαθέτουν αρκετά ανταλλάγματα για να τα προμηθευτούν από πρώτο χέρι, αλλά αρέσκονται στην παραζάλη των μανιταριών όσο και οι εύποροι, μαζεύονται έξω από τις καλύβες των δεύτερων όταν γίνεται κάποια γιορτή και περιμένουν πότε θα βγει κάποιος, άντρας ή γυναίκα, για να τρέξουν με ένα ξύλινο δοχείο στα χέρια να περισυλλέξουν αυτό το ευγενές υγρό, καθώς βγαίνει ζεστό και ελάχιστα αλλαγμένο από το φιλτράρισμα που υπέστη, διατηρώντας όλη τη μεθυστική του δύναμη.»
Δεν ξέρω αν ίσχυε το ίδιο και με τα κόπρανα των εύπορων, δεν υπάρχει καμιά αναφορά για αυτό.
~~
Το «κονέ» (ας του δώσουμε ένα όνομα, ας τον λέμε Γκρινιάρη) δεν νομίζω να ήξερε κάτι για την ιστορία του αγαπημένου του μανιταριού.
Αλλά κάθε φθινόπωρο, ανέβαινε στη Βόρεια Ελλάδα, στα σύνορα με τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία, έμενε ένα μήνα και μάζευε σακιά με μανίτες, τα οποία τα αποξήρανε και είχε προμήθειες για όλο το χρόνο.
Παραδόξως τα μανιτάρια του δεν τα πούλαγε. Τα κρατούσε μόνο για τον εαυτό του, σαν εκείνο το βδελυρό πλάσμα στον Άρχοντα του Δαχτυλιδιού που μουρμούριζε: “My precious”.
Κάποια φορά που τον ρώτησα να μου πει περισσότερα για τα μανιτάρια φάνηκε να το αποφεύγει.
Όταν κατάλαβε ότι ήμουν πιστός του θεού Διόνυσου κι ότι ρωτούσα από καθαρή περιέργεια μου είπε το χειρότερο που μπορούσε να μου πει.
Την πρώτη φορά που μάζεψε μανίτες, με οδηγό μόνο ένα βιβλίο για μανιτάρια, κόντεψε να πεθάνει. Η μανίτα τον «έστειλε off». Για έξι μήνες δεν είχε καμία επαφή με την πραγματικότητα και παραλίγο να χάσει –ολόκληρο- το συκώτι του.
Όταν συνήλθε συνέχισε την περισυλλογή –μανιταριών- γιατί, ως γνωστόν, οι άνθρωποι δε μαθαίνουν από τα λάθη τους.
Τότε δεν είχα διαβάσει ακόμα την «Εγκυκλοπαίδεια των Ψυχεδελικών», του Peter Stafford (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Σμίλη, αλλά δεν νομίζω να κυκλοφορεί ακόμα στο εμπόριο).
 |
| Κίνδυνος-Θάνατος |
Εκεί γράφεται, στην αρχή του κεφαλαίου για τα ψυχεδελικά μανιτάρια, ότι η Amanita Muscaria συνδέεται βοτανολογικά με την Amanita Pantherina. Αυτή μοιάζει πάρα πολύ με τη μουσκάρια, αλλά περιέχει ένα πολύ επικίνδυνο δηλητήριο, τη μουσκαρίνη. Και λέει ο Stafford:
«Παρότι το χρώμα της pantherina πλησιάζει περισσότερο το καφεκίτρινο (παρά το κόκκινο της μουσκάρια) λίγοι μπορούν να τις ξεχωρίσουν.»
Επιπλέον άλλα είδη της Amanita, όπως ο «εξολοθρευτής-άγγελος» (Amanita phalloides), είναι τόσο τοξικά που αν τα φας το συκώτι σου θα γίνει πατέ πριν προλάβεις να φτάσεις στο πλησιέστερο νοσοκομείο! Το 95% των θανάτων από δηλητηριώδη μανιτάρια οφείλεται ακριβώς στους συγγενείς της αμανίτα μουσκάρια.
~~
«Όλο το θέμα», μου είχε πει ο Γκρινιάρης, «είναι στην αποξήρανση. Μπορείς και να την ψήσεις αν θες, αλλά ποτέ, ΠΟΤΕ, μην την φας ωμή.»
«Και η εμπειρία πώς είναι;» τον είχα ρωτήσει.
Ο Γκρινιάρης είχε γελάσει κοιτώντας τον ουρανό. Ήταν η πρώτη φορά που τον είδα να γελάει. Όσο μου μιλούσε για το αγαπημένο του θέμα (κι αφού ήξερε ότι δεν ήθελα να του κλέψω το «πολύτιμο» του) έμοιαζε να έχει αλλάξει και να μην είναι πια εκείνη η σκατόφατσα που δεν μπορείς να εμπιστευτείς.
«Αν φας λίγο, ένα μικρό», μου είπε, «είναι πολύ ωραία. Χαλαρώνεις, γελάς, είναι ωραία.»
«Κι αν φας πολύ;»
Πριν απαντήσει τον ζήλεψα, γιατί ήταν σαν να μη με βλέπει, σαν να μην υπήρχα, ενώ κοιτούσε αφηρημένα… κάπου.
Άργησε να απαντήσει, σαν να φοβόταν να μου αποκαλύψει το «μυστικό».
«Είδα το θεό», μου είπε τελικά.«Εννοείς…»
«Όχι το θεό με τα γένια. Κάτι άλλο… Κάτι που ήμουν κι εγώ μέσα. Μέσα του.»
Σταμάτησε να μιλάει απότομα. Κατάλαβα ότι δε θα μου έλεγε περισσότερα. Δεν ήξερε να μου πει περισσότερα. Δεν μπορούσε να εκφράσει αυτό που είχε νιώσει. Ή δεν ήθελε.
~~
Το παράξενο είναι ότι χρόνια μετά διάβασα για τη σχέση της σόμας με την αρχή της θρησκείας για την ανθρωπότητα. Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι ήταν τα ενθεογόνα που προκάλεσαν την έκρηξη της θρησκευτικότητας.
«Ήπιαμε το Soma», γράφει ένας ύμνος των Vedas, «και γίναμε αθάνατοι».
Και στο βιβλίο ΙΧ των Βεδών γράφει ότι ο θεός Ίντρα «πίνει το Soma και εμπνέεται για να δημιουργήσει τον κόσμο».
Στις θρησκείες του προκολομβιανής Αμερικής κύριο ρόλο παίζουν τα μανιτάρια ψιλοκυβίνης, το πεγιότ και το μεσκάλ: Θείο χωρίς αυτά δεν υπάρχει.
Στις πιο «εξελιγμένες» θρησκείες, όπως σε εκείνες του Βιβλίου (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Ισλαμισμός) και στο Βουδισμό (ο οποίος ουσιαστικά είναι θρησκεία χωρίς θεό, αφού ο Βούδας δε μίλησε ποτέ για θεούς), η έκσταση των ενθεογόνων αντικαθίσταται με άλλους τρόπους «έκστασης»: Προσευχή, νηστεία, περιδίνηση, διαλογισμός και γιόγκα.
Αν δεν υπήρχε θεός… Θα τρώγαμε λίγα μανιτάρια και θα τον εφευρίσκαμε.
~~
Και για να τελειώνουμε:
Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε σε δάσος (με πεύκα και σημύδες) ψάξτε τριγύρω σας. Κυρίως κοιτάξτε κάτω από τους σωρούς από πευκοβελόνες, κοντά στις ρίζες των δέντρων.
Ίσως να ακούσετε τον Δρακουμέλ να φωνάζει κι άμα είσαστε καλά παιδάκια… Μπορεί να σας κατουρήσουν τα στρουμφάκια.
(Ξέρω ότι στον τίτλο του κειμένου γράφω «…και άλλες ιστορίες». Η επόμενη περίπτωση χρήσης ενθεογενούς ουσίας την επαύριον. Μαζί με μια αποκάλυψη –που μόνο στον Γελωτοποιό θα βρείτε: Το πιο διαβολικό ενθεογόνο φυτρώνει στο κέντρο της πόλης!)
