Οι άνθρωποι που έγιναν μυρμήγκια

Ο Γιάννης Μακριδάκης είναι συγγραφέας και καλλιεργητής. http://yiannismakridakis.gr/

Έχει στήσει το κονάκι του στην ορεινή Χίο και καλλιεργεί τη γη. Ήπια, με σεβασμό στην ποικιλότητα. Όχι για να πάρει επιδοτήσεις από την Ε.Ε. Ούτε για να γίνει πλούσιος εκτρέφοντας σαλιγκάρια ή καλλιεργώντας μαύρες τρούφες.

Κοσμοκαλόγερος κι αυτός, σαν τον Παπαδιαμάντη (σίγουρα τον έχει στο νου του), μοιάζει να πηγαίνει ενάντια στον δυτικό πολιτισμό.

Ένας τρελός, ένας εκκεντρικός, ένας επικίνδυνος.

~~

Αφού διάβασα κάποια ανάρτηση του, σχετικά με δυο λαφιάτες (φίδια) που ερωτοτροπούσαν στην άκρη του χωραφιού, κοιτάζω πού ζω.

Η μόνη επαφή που έχουμε με τη “φύση” είναι να βγάλουμε τον σκύλο βόλτα και να μαζέψουμε τα περιττώματα του (κάποιοι ούτε καν αυτό δεν κάνουν).

Υπάρχουν και οι “αποδράσεις”. Καλοκαιρινές αποδράσεις, μονοήμερες αποδράσεις. Συνηθίσαμε τη λέξη, δεν σκεφτόμαστε τι σημαίνει: Για να αποδράσεις σημαίνει ότι είσαι φυλακισμένος.

Δεν το σκεφτόμαστε, γιατί σε λίγες ώρες ή μέρες θα πρέπει να επιστρέψουμε στη φυλακή μας.

Κοιτάξτε τα σπίτια όπου ζούμε. Είναι υπέργειες μυρμηγκοφωλιές και τις κατοικούν αντικοινωνικά μυρμήγκια. Οι περισσότεροι δεν ξέρουμε ποιο μυρμήγκι ζει ακριβώς από πάνω, λίγα μέτρα παραδίπλα.

Κι αυτό μας φαίνεται φυσιολογικό.

~~

Βλέπω την πολυκατοικία απέναντι. Δεν ξέρω κανέναν από αυτούς τους ανθρώπους -και ζουν μόλις είκοσι μέτρα μακριά.

Στον πρώτο είναι ένα νεαρό ζευγάρι. Τα βράδια βλέπουν τηλεόραση.

Στον δεύτερο είναι μια γυναίκα, που έχει πάντα, μέρα και νύχτα, όλα τα παντζούρια κλειστά. Την έχω δει να μισοσηκώνει ένα, να βγαίνει γρήγορα για να τινάξει ένα ρούχο, και μετά να σπεύδει στη φωτοφοβική της παγίδα.

Στον τρίτο είναι μια γριά. Αυτή έχει μερικές γλάστρες με γεράνια. Ίσως για να της θυμίζουν τα παιδικά της χρόνια και το νησί.

Στον τέταρτο είναι ένα ακόμα ζευγάρι. Έχουν ένα πεντάχρονο παιδί που κάνει ποδήλατο στο μπαλκόνι.

Στο ρετιρέ είναι ένα γηραιό ζευγάρι, που συχνά κρατάνε το εγγόνι τους. Τρέχουν πίσω του (όσο μπορούν να τρέξουν), όταν το παιδί κάνει ποδήλατο στο μπαλκόνι. Τα δυο παιδιά (του τέταρτου και του πέμπτου) είναι συνομήλικα, αλλά δεν τα είδα ποτέ να παίζουν μαζί. Κάνουν ποδήλατο σε παράλληλες τροχιές, το ένα πάνω απ’ το άλλο.

Δεν ξέρω κανέναν από αυτούς. Τους βλέπω κάθε μέρα, κάποιους εδώ και χρόνια, αλλά είναι άγνωστοι.

~~

Ο Κόνραντ Λόρεντς έχει την υπέρμετρη αστικοποίηση, την αλλοτρίωση της πόλης, ως το πρώτο απ’ τα 8 θανάσιμα αμαρτήματα της ανθρωπότητας http://sanejoker.info/2013/05/merry-christmas-mr-konrad-lorenz.html

Οι άλλοι άνθρωποι, πέρα απ’ την οικογένεια και τους φίλους, είναι εμπόδιο στην πόλη.

Δεν είναι απλώς άγνωστοι, είναι εμπόδια.

Βρίσκονται μπροστά μας στις ουρές (δημόσιες υπηρεσίες, σούπερ μάρκετ, νοσοκομείο, ΑΤΜ), είναι κολλημένοι πάνω μας στο λεωφορείο, μας κλείνουν το δρόμο με τ’ αυτοκίνητο τους (κι εσύ αρχίζει να βρίζει κάποιον, επειδή πάει πιο αργά απ’ όσο θα ήθελες).

Ο συνωστισμός στις πόλεις και η αστική ανωνυμία που τον συνοδεύει «όχι μόνο οδηγεί έμμεσα σε απάνθρωπες πράξεις, που προκαλούνται από την εξάντληση και την προοδευτική εξαφάνιση των επαφών, αλλά αποτελεί την άμεση αιτία μιας ολόκληρης επιθετικής συμπεριφοράς.»

~~

Αν κλείσεις εκατό ποντίκια σε ένα κλουβί για δέκα αυτά θα αρχίσουν να αλληλοεξοντώνονται, ακόμα κι αν έχουν τροφή. Και στις πόλεις έχουμε μαζευτεί πάρα πολλοί. Όχι τυχαία.

Σκεφτείτε την Ελλάδα. Τι ποσοστό του πληθυσμού ζει σε πόλεις; Σχεδόν όλοι!

Ο μισός πληθυσμός μιας χώρας 131.9567 km² έχει στοιβαχτεί στο λεκανοπέδιο της Αττικής.    

Κι αυτό μας φαίνεται φυσιολογικό.

[Η Αθήνα είναι ειδυλλιακή, σε σύγκριση με τέρατα, όπως η Βομβάη (12.883.645 κάτοικοι), η Πόλη του Μεξικού (19.2 εκατομμύρια στη Μητροπολιτική περιοχή), το Κάιρο (20.000.581 κάτοικοι)]

~~

Οι άνθρωποι των πόλεων είναι άχρηστοι. Παράγουν μόνο σκουπίδια, υπηρεσίες -και χρήματα. Κανείς από εμάς δεν παράγει την τροφή του.

Επιπλέον, σε όλες τις μεγάλες πόλεις, γιγαντώνονται οι οικονομικές ανισότητες. Υπάρχουν τα πλούσια προάστια και τα γκέτο. Ενδιάμεσα θα βρεις εκείνους που περιφρονούν τους πολύ φτωχούς κι ονειρεύονται (ματαίως) να γίνουν σαν τους πολύ πλούσιους.

Τα αστικά κέντρα ταΐζουν το τέρας του νεοφιλελευθερισμού. Σε μια πόλη με 100.000 άνεργους (αναφέρομαι στη μικρή Θεσσαλονίκη), πάντα θα βρεθεί κάποιος να δουλέψει σκληρά, ανασφάλιστος, για ελάχιστα χρήματα (κάποιες φορές και εθελοντικά).

Ειδικά αφού αυτοί οι άνθρωποι εξαρτώνται απόλυτα, για την επιβίωση, απ’ τα 3 ευρώ την ώρα που θα τους δώσουν (στη Βομβάη με τρία ευρώ την ώρα θεωρείσαι πλούσιος). Αν δεν υποταχθούν δεν θα τραφούν.

Σε περιόδους κρίσης αυτοί που πλήττονται περισσότερο είναι οι φτωχοί των πόλεων. Στην Κατοχή οι άνθρωποι πέθαιναν ανά εκατοντάδες από την πείνα. Μόνο στις πόλεις. Στα χωριά τους εκτελούσαν.

~~

Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην αδυναμία εύρεσης τροφής -πέρα απ’ αυτήν που πουλάνε στα σούπερ μάρκετ. Είναι και η αλλοτρίωση, η αποξένωση που συντελεί.

Αυτή η γυναίκα, που ζει στον δεύτερο όροφο της απέναντι πολυκατοικίας, ίσως να πεθάνει αύριο, ίσως να έχει πεθάνει εδώ και τρεις μέρες. Δεν πρόκειται να πάω να τη γυρέψω, να της χτυπήσω την πόρτα, γιατί δεν την ξέρω.

Σ’ ένα χωριό, ακόμα κι αν η γειτόνισσα είναι η χειρότερη κουτσομπόλα, ακόμα κι αν την αντιπαθείς, ξέρεις τι κάνει, πώς τη λένε, τι δουλειά κάνει ο γιος της -στην πόλη. Αν το πρωί δεν φανεί για να τινάξει τα χαλιά της πάνω στα απλωμένα σου ρούχα, θα παραξενευτείς, θα την ψάξεις.

Ας μην ξεχνάμε και το πείραμα των Ντάρλεϊ-Λατανέ, για τη διάχυση της ευθύνης: «Όσο περισσότεροι είναι οι μάρτυρες κάποιου δυσάρεστου γεγονότος, όπως επίθεση ή ατύχημα, τόσο λιγότερο υπεύθυνος αισθάνεται ο καθένας, γιατί η ευθύνη καταμερίζεται ισομερώς στο πλήθος.» http://sanejoker.info/2012/06/genovese-syndrome.html

~~{}~~

Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι συνηθίσαμε το πρόσωπο του τέρατος (το δικό μας πρόσωπο) κι όλα αυτά μας φαίνονται φυσιολογικά, αναπόφευκτα.

Έχουμε συνηθίσει τόσο την αστική μας ανωνυμία, που δεν αντέχουμε τους ξένους, τους ανθρώπους.

Γιατί στην πόλη είναι όλοι ξένοι.

Γράφει ο Λόρεντς, ο οποίος ζούσε στη Βιέννη, ότι κάποτε έκανε το τραπέζι σ’ ένα ζευγάρι απ’ τον Καναδά. Εκείνοι ζούσαν σε μια φάρμα, όπου το πιο κοντινό σπίτι ήταν 50 χιλιόμετρα μακριά.

Κάποια στιγμή, κι ενώ συζητούσαν, χτύπησε το κουδούνι της πόρτας. Ο Λόρεντς σηκώθηκε βρίζοντας, επειδή κάποιος του διέκοπτε. Οι Καναδοί σοκαρίστηκαν.

Για εκείνους το κουδούνι της πόρτας ήταν πάντα ένα δώρο: Ένας άνθρωπος.

Για τον Βιεννέζο ήταν επιβάρυνση: Ένας άνθρωπος.

~~{}~~

Επίλογος

Συχνά εκνευρίζομαι με τις αναρτήσεις του Μακριδάκη. Εκείνος είναι μόνος του, χωρίς οικογένεια κι είχε μια βάση για να μπορέσει να αποσκιρτήσει απ’ τον “πολιτισμό”.

Οι υπόλοιποι, εμείς που δεν έχουμε γη ούτε κονάκι ούτε γνώσεις ούτε λίγα λεφτά για να κάνουμε την αρχή (τη μαγιά όπως λένε), πώς μπορούμε ν’ ακολουθήσουμε;

Όμως εκεί ακριβώς βασίζεται αυτό το τέρας, που ταΐζουμε για να μας εξαθλιώνει. Ο εξαθλιωμένος δεν μπορεί να κάνει μια καινούρια αρχή, πρέπει να συνεχίσει να ταΐζει το τέρας με το σώμα του, με τον χρόνο του, με την υπακοή του, με την απόγνωση του.

Γι’ αυτό οι άνθρωποι σαν τον Μακριδάκη είναι επικίνδυνοι. Γιατί δείχνουν ότι αυτό που ζούμε, η μυρμηγκοφωλιά μας, δεν είναι κάτι φυσιολογικό.

Δεν είμαστε μυρμήγκια, αλλά μας έχουν πείσει ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος επιβίωσης.

~~~~~~~~~~~

ΔΙΟΡΘΩΣΗ: Τα μυρμήγκια είναι κοινωνικά έντομα. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται περισσότερο σαν ιοί.

~~~~~~~~~~~~~

Οι δύο φωτογραφίες είναι του Σεμπαστιάο Σαλγκάδο.

Η πρώτη είναι στον σταθμό του τρένου, στη Βομβάη (ή Μουμπάι αν προτιμάτε).

Η δεύτερη είναι ένα ορυχείο χρυσού, στη Βραζιλία