“Δικαιοσύνη; Θα βρεις δικαιοσύνη στον άλλο κόσμο. Σ’ αυτή τη ζωή έχουμε μόνο νόμους.”
William Gaddis, 1922-1998, Αμερικανός συγγραφέας
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Κάθε εξουσία είναι εξαρτημένη από τις άλλες. Οι από-πάνω πάντα ελέγχουν τις εξουσίες. Πώς μπορεί να είναι ανεξάρτητη η δικαστική εξουσία, αφού οι δικαστές είναι από-πάνω, σε άμεση διαπλοκή με τους πιο από-πάνω.
Δεν μπορεί να υπάρξει δικαιοσύνη, αν δεν υπάρχει λαϊκό δικαστήριο.
Και βαυκαλιζόμαστε αν πιστεύουμε ότι μόνο στην Ελλάδα η δικαιοσύνη είναι μια εξαρτημένη εξουσία. Μεταθέτουμε το πρόβλημα. Από παγκόσμιο το κάνουμε εθνικό -όπως ακριβώς συνηθίζουμε να κάνουμε με τον οικονομικό πόλεμο, που νομίζουμε ότι έχει ως στόχο τους Έλληνες.
Δεν είναι καν ένα πρόβλημα σύγχρονο του νεοφιλελευθερισμού ή έστω του κλασικού καπιταλισμού. Είναι τόσο παλιό όσο κι ο κόσμος.
Πριν τον νεοφιλελευθερισμό, πριν τον Μαρξ, πριν τον καπιταλισμό του Σμιθ, πριν ακόμα και τη φεουδαρχία, η δικαιοσύνη ήταν ένα φίδι που δάγκωνε τους ξυπόλητους.
~~
Ανατρέχοντας στους κώδικες του Χαμουραμπί (2000 χρόνια π.Χ.), τον πρώτο γραπτό νομοθετικό κώδικα, κατά κάποιο τρόπο το πρώτο σύνταγμα, βλέπουμε ότι υπήρχαν διαφορετικές τιμωρίες για τους πλούσιους που έκαναν κακό σε πλούσιους, για τους πλούσιους που έκαναν κακό σε φτωχούς (ή γυναίκες ή σκλάβους). Και διαφορετικές για τους φτωχούς -ειδικά αν έκαναν κακό σε πλούσιους.
Για παράδειγμα:
196: Αν ένας άντρας ανώτερης τάξης τυφλώσει από το ένα μάτι άλλον άντρα ανώτερης τάξης, θα του βγάλουν κι αυτού το μάτι.
198: Αν τυφλώσει από το ένα μάτι έναν άντρα κατώτερης τάξης θα του παραδώσει 60 σέκελ ασήμι.
199: Αν τυφλώσει από το ένα μάτι το δούλο κάποιου άντρα ανώτερης τάξης θα του παραδώσει τη μισή αξία του δούλου σε ασήμι (στον αφέντη).
Η δικαιοσύνη του Χαμουραμπί ήταν ειλικρινής: “Δεν υπάρχει ισονομία. Οι αριστοκράτες, οι πλούσιοι, οι αξιωματούχοι, οι άντρες, οι ελεύθεροι είναι πιο σημαντικοί απ’ τους άλλους, είναι ανώτεροι”.
Στην Αθηναϊκή δημοκρατία ίσχυε κάτι παρόμοιο. Οι πολίτες άντρες ήταν οι ανώτεροι. Και οι Αθηναίοι ανώτεροι των υπολοίπων.
“Δίκαιο είναι το συμφέρον το ισχυρού”, λέει ο σοφιστής Θρασύμαχος.
Και στη Ρώμη κανένας Σπάρτακος δεν είχε ίσα δικαιώματα με τον Καίσαρα. Όλοι το ήξεραν αυτό.
~~
Μετά το αμερικανικό σύνταγμα (and justice for all) και τη γαλλική επανάσταση (Liberté, Égalité, Fraternité), ξεκίνησε να δημιουργείται η ψευδαίσθηση της ισονομίας.
Με την Οκτωβριανή Επανάσταση η ψευδαίσθηση ολοκληρώθηκε: Όλα τα ζώα είναι ίσα (αλλά κάποια ζώα είναι πιο ίσα).
Οι άνθρωποι πλέον, στον εικοστό πρώτο αιώνα, πιστεύουν ότι υπάρχει ισονομία. Ότι η δικαιοσύνη θα τους κρίνει ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, φύλου, σεξουαλικής κατεύθυνσης, πεποιθήσεων και -κυρίως- ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης.
~~
Όσοι το πιστεύουν αυτό είναι αφελείς. Πόσοι πλούσιοι βρίσκονται στις φυλακές της Ελλάδας, των ΗΠΑ, της Κίνας, της Σουηδίας;
Γιατί οι φυλακές είναι γεμάτες φτωχούς; Επειδή είναι κατώτεροι γονιδιακά, με ροπή στο έγκλημα;
Το έγκλημα έχει σημασία ή ποιος το διαπράττει; Πόσοι μεγαλέμποροι ναρκωτικών είναι στη φυλακή; Και πόσοι απλοί χρήστες ή βαποράκια;
Για ισονομία μιλάμε; Πόσοι δισεκατομμυριούχοι φοροδιαφεύγουν; Πόσοι έχουν κρυφούς λογαριασμούς στην Ελβετία; Πόσοι απ’ αυτούς έχουν καταδικαστεί και φυλακιστεί;
Ισονομία και ισοπολιτεία: Ποιοι έχουν πληρώσει το κόστος των μνημονίων; Οι εφοπλιστές και οι μεγαλοεργολάβοι; Οι πολιτικοί; Ή μήπως οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες;
Και πραγματικά υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι αυτό είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο;
~~
Οι εξουσίες είναι διαπλεκόμενες, αλληλοεξαρτόμενες. Και δεν αναφέρομαι μόνο στις τρεις κλασικές: Νομοθετική, δικαστική, εκτελεστική.
Οι πιο ισχυρές αυτή τη στιγμή είναι η οικονομική εξουσία και η εξουσία των media. Αυτές οδηγούν τον κόσμο μας (και τις άλλες τρεις) όπου θέλουν.
Οπότε πώς περιμένετε η δικαστική (για παράδειγμα εξουσία) να στραφεί ενάντια στην οικονομική εξουσία;
Τι θα ήταν ένας πολιτικός χωρίς οικονομική και επικοινωνιακή στήριξη;
~~
Η δικαιοσύνη του εικοστού πρώτου αιώνα διαφέρει πολύ από εκείνη του Χαμουραμπί. Όμως πάντα θα υπάρχει η διάκριση ανάμεσα στους ανώτερους και στους κατώτερους. Ειδικά όταν οι κατώτεροι είναι υποστηρικτές μιας ιδεολογίας που αντιτίθεται στις εξουσίες.
Οι εχθροί των εξουσιών πάντα θα παρουσιάζονται ως εχθροί του λαού, την ίδια στιγμή που οι εξουσίες καταπατούν κάθε δικαίωμα του λαού.
Έτσι ήταν η “δικαιοσύνη” απ’ την αυγή του πολιτισμού. Ίσως αυτό ν’ αλλάξει κάποτε. Πώς και γιατί δεν γνωρίζω.
Μέχρι τότε η ισονομία θα είναι ένα παραμύθι που λένε οι νταντάδες στα παιδιά των ισχυρών, για να φάνε το φαΐ τους.
“Φάε το φαΐ σου, αλλιώς θα το φάνε οι φτωχοί, και μετά θα νομίσουν ότι είμαστε ίσοι και θα σου πάρουν το κεφάλι”.
