“Όποιος δεν έχει αμφιβολίες είναι τρελός.”
Πίτερ Ουστίνοφ
“Αν θες να πεις την αλήθεια στους ανθρώπους, καν’τους να γελάσουν. Αλλιώς θα σε σκοτώσουν.”
Όσκαρ Ουάιλντ
~~~~~~~~~~~
Μια υπόθεση: Τι θα γινόταν αν ο Χίτλερ ζούσε σήμερα;
Όχι ο Χίτλερ γέρος, 129 χρονών. Ούτε ένας κλωνοποιημένος Χίτλερ. Ούτε η μετενσάρκωση του Χίτλερ σε κάποιο άλλο σώμα (στο σώμα ενός Εβραίου θα ήταν ωραίο κοσμικό αστείο).
Όχι, να ζούσε ο Αδόλφος Χίτλερ αυτούσιος, ψυχή τε και σώματι, πενήντα κάτι χρονών. Η κοινωνία θα τον αποδεχόταν; Θα τον έκλειναν στη φυλακή, σε άσυλο ή μήπως θα τον έκαναν πάλι Φύρερ;
Πριν απαντήσετε θυμηθείτε ότι ο Χίτλερ είχε εκλεγεί απ’ τον Γερμανικό λαό -πριν καταργήσει τη δημοκρατία. Ο Βίλχελμ Ράιχ, στη Μαζική Ψυχολογία του Φασισμού, έγραφε ότι ένα σαδιστικό άτομο δεν θα μπορούσε να διαπρέψει σε μία μη-σαδιστική κοινωνία. Άραγε ο σημερινός κόσμος θα τον απέρριπτε;
Είναι ερωτήσεις που δεν μπορούν ν’ απαντηθούν στην πραγματικότητα, αλλά μπορούν να γίνουν ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα.
Ο Τίμουρ Βέρμες το έγραψε, “Κοίτα ποιος ήρθε πάλι”, εκδόσεις Κλειδάριθμος.
~~
Την ημέρα της αυτοκτονίας του, στις 30 Απριλίου 1945, ο Αδόλφος δεν πεθαίνει. Μεταφέρεται χρονικά στη Γερμανία του σήμερα. Όχι όμως στο σώμα κάποιου άλλου.
Συνέρχεται σ’ ένα γιαπί στο Βερολίνο, με το μουστάκι του, τη φράντζα του, τη στολή του, τη μνήμη του -και λίγο πονοκέφαλο, σαν να είχε μεθύσει την προηγούμενη, αν και ποτέ δεν έπινε αλκοόλ.
Φυσικά δεν μας απασχολεί γιατί και πώς έγινε αυτό, το μυθιστόρημα είναι σατιρικό, όχι επιστημονικής φαντασίας.
Το θέμα είναι τι θα κάνει ο Αδόλφος Χίλτερ και πώς θα τον αντιμετωπίσουν οι συγκαιρινοί μας Γερμανοί.
~~
Το πιο δύσκολο για τον συγγραφέα, όπως λέει ο ίδιος, ήταν να μπει στο κεφάλι του Χίτλερ. Γιατί η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη. Την ιστορία τη διηγείται ο ίδιος ο Αδόλφος.
Βλέπουμε τη σύγχρονη Γερμανία μέσα απ’ τα μάτια του Χίτλερ, ακούμε τις σκέψεις του. (Και κανένας δεν πιστεύει για τον εαυτό του ότι είναι κακός -ούτε καν ο Thanos της Marvel.)
Ένα απ’ τα πράγματα που μου έμαθε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης είναι ότι ο συγγραφέας πρέπει να κατανοεί τους ήρωες του -“ακόμα κι αν γράφεις για τον Χίτλερ, ακόμα κι αν ήσουν σε στρατόπεδο εξόντωσης”.
Ο Βέρμες διάβασε, για να καταλάβει τον Χίτλερ, το “Ο Αγώνας μου”, το “Μονόλογοι από το αρχηγείο του Φύρερ”, του Χάινριχ Χάιμ, και το “Επιτραπέζιες συζητήσεις του Χίτλερ”, του Χένρι Πίκερ.
Εκεί αντιλήφθηκε ότι ο Χίτλερ δεν ήταν το “Απόλυτο Κακό”. Το πρόβλημα του (μας) ήταν ότι δεν είχε αμφιβολίες. Πίστευε ότι ήταν απεσταλμένος της “Πρόνοιας” για να κάνει πάλι μεγάλο τον γερμανικό λαό. Πίστευε ότι οι Εβραίοι και οι άλλοι “υπάνθρωποι” μολύνουν την Άρια φυλή. Κι είχε σύστημα στη τρέλα του.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως, ήταν ότι ένας τέτοιος άνθρωπος έπεισε τον γερμανικό λαό να τον ακολουθήσει. Πώς το κατάφερε αυτό;
Σίγουρα είναι τεράστιο ερώτημα, με χιλιάδες παραμέτρους, αλλά στο μυθιστόρημα του Βέρμες φαίνονται τα προτερήματα του Χίτλερ -που δεν είναι άλλα απ’ τα μειονεκτήματα του.
~~
Ο Αδόλφος Χίτλερ στον εικοστό πρώτο αιώνα δεν προσπαθεί να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Δεν κόβει το μουστάκι ούτε κρύβει τις ιδέες του. Παραμένει χωρίς αμφιβολίες. Δεν είναι έξυπνος, είναι βέβαιος, απόλυτα βέβαιος, για όσα πιστεύει.
Κι αυτό είναι παράξενο στη σύγχρονη κοινωνία -ίσως να ήταν και σ’ εκείνη της μεσοπολεμικής Γερμανίας. Δυστυχώς, δεν είναι μόνο παράξενο, είναι και σαγηνευτικό.
Ο Χίτλερ του Βέρμες εμφανίζεται πρώτα στη thrash-tv. Όλοι νομίζουν ότι πρόκειται για έναν sui generis κωμικό, που χρησιμοποιεί τη Μέθοδο, το σύστημα του Στανιλάφσκι, προκειμένου να είναι πάντα στον ρόλο του.
Εκείνος δεν προσποιείται. Λέει ακριβώς ότι έλεγε και πριν 80 χρόνια.
Όταν ένα βίντεο του ανεβαίνει στο YouTube γίνεται viral. Ο Χίτλερ του YouTube αρέσει στον κόσμο.
Σύντομα γίνεται διάσημος. Ο Χίτλερ του YouTube κατακρίνει τους πολιτικούς και ειδικά τους ακροδεξιούς που είναι πολύ συμβιβασμένοι για τα γούστα του. Στον κόσμο αρέσει αυτό.
Όταν τον ρωτάνε για τους Εβραίους, ο Χίτλερ λέει: “Το ζήτημα των Εβραίων δεν είναι αστείο”. Οι σύγχρονοι νομίζουν ότι συμμερίζεται την απέχθεια τους για το Ολοκαύτωμα. Όμως εκείνος εννοεί κάτι διαφορετικό.
~~
Για να μην κάνω περίληψη του βιβλίου, ας πούμε ότι το κοινό λατρεύει τον Χίτλερ του YouTube, οι γυναίκες γοητεύονται απ’ τον Χίτλερ (αυτό ίσχυε και στη προπολεμική Γερμανία), οι πολιτικοί κάθε κόμματος τον εκλιπαρούν να μπει στο ψηφοδέλτιο τους.
Όμως εκείνος τους απορρίπτει, καθώς πιστεύει ότι μόνο μέσα απ’ το δικό του κόμμα (το Εθνικοσοσιαλιστικό) θα καταφέρει να πάρει την εξουσία, προκειμένου να κάνει τη Γερμανία μεγάλη -όπως είναι το πεπρωμένο του.
~~
Κι ενώ στην αρχή του μυθιστορήματος χαμογελάμε, μετά γελάμε, στο τέλος τρομάζουμε.
Γιατί βλέπουμε ότι η σύγχρονη κοινωνία όχι μόνο δεν θα απέρριπτε, αλλά θα αγαπούσε τον Χίτλερ, που σε σύγκριση με τους μοντέρνους πολιτικούς θα φαινόταν ειλικρινής και ασυμβίβαστος.
Ένας τρελός χωρίς αμφιβολίες μπορεί να εκλεγεί ηγέτης μιας χώρας σήμερα; Είναι δυνατόν; Αν όχι, τότε πώς έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ; Ο Πούτιν; Ο Ερντογάν;
~~
Ο Βέρμες, γράφοντας ένα σατιρικό μυθιστόρημα, μας έδειξε με αστείο τρόπο τι συμβαίνει στον κόσμο. Ξανά.
Κι εμείς γελάμε.
“Αν θες να πεις την αλήθεια στους ανθρώπους, καν’ τους να γελάσουν. Αλλιώς θα σε σκοτώσουν.”
