Από: Αλέξανδρος
Θέμα: Έκφραση μιας ερώτησης
“Είμαι 20 χρονών, πρόσφατα έφτιαξα facebook κι ένας λόγος που το χάρηκα είναι πως μου δόθηκε η ευκαιρία να έρθω σε επαφή με τα κείμενά σας. Αν και θα μπορούσα να μακρηγορήσω σε αυτό το μήνυμα(καθώς εκτιμώ απεριόριστα τις σκέψεις και το ύφος σας), θα προσπαθήσω να περιοριστώ σε μια κάπως γενικόλογη ερώτηση.
Ποιες είναι τελικά οι σταθερές χαρές της ζωής με βάση τις μέχρι τώρα εμπειρίες σας, αυτές που έχουν τη δυνατότητα να επισκιάσουν μακροπρόθεσμα κάθε “κακό”;
~~
Αγαπητέ Αλέξανδρε. Βρήκα πριν λίγο το μήνυμα σου. Αρχικά ήθελα να σου γράψω ότι δεν έχω την απάντηση σε καμιά ερώτηση, ότι κι εγώ μόνο ερωτήσεις έχω.
Έπειτα σκέφτηκα να σου απαντήσω πιο σοφιστικά (από τους σοφιστές, όχι απ’ το σοφιστικέ). Να σου γράψω ότι κάθε ερώτηση εμπεριέχει την απάντηση της.
Θα σου έλεγα ότι έκανες πολύ καλά που έκλεισες το κακό στα κάγκελα των εισαγωγικών. Γιατί, βεβαίως, η πρώτη ερώτηση στην ερώτηση σου θα ήταν: “Τι είναι κακό;” (Και τι είναι καλό)
Έπειτα υπάρχει εκείνη η άλλη λέξη: “Μακροπρόθεσμα”. Και η ερώτηση είναι: Πώς εννοείς το μακροπρόθεσμα; Για πολλά χρόνια; Ισόβια; Αιώνια;
Το “επισκιάσουν”. Ενδιαφέρουσα επιλογή λέξης. Συνήθως το κακό είναι σκοτεινό (δες Star Wars) και το καλό φωτεινό. Δεν συνηθίζεται (στη γλώσσα μας) τα καλά να επισκιάζουν τα άσχημα, το αντίθετο χρησιμοποιούμε συνήθως.
“Έχουν τη δυνατότητα”. Κι αυτή καλή επιλογή έκφρασης. Έχουν τη δυνατότητα δεν σημαίνει ότι το κάνουν, αλλά ότι ίσως και να μπορούν να το κάνουν.
Έπειτα είναι αυτό το “με βάση τις ως τώρα εμπειρίες σας”. Εξαιρετική επιλογή λέξεων. Το “ως τώρα” ειδικά μου δίνει το δικαίωμα να ελπίζω σε κάποια εξέλιξη της σκέψης μου και της απάντησης που θα μπορώ να σου δώσω. Και φυσικά η επίκληση της δικής μου εμπειρίας δείχνει το υποκειμενικό της απάντησης. Δεν απαντώ για όλους, αλλά με βάση τις δικές μου και τις ως τώρα εμπειρίες μου.
“Οι σταθερές χαρές της ζωής”. Εκεί λίγο τα μπέρδεψες. Γιατί αγαπώ τη ζωή και τις χαρές της ζωής, όπως κάθε άνθρωπος, όπως κάθε ζώο, όμως ο προσδιορισμός “σταθερές” ταιριάζει μόνο στη φυσική.
Άλλωστε είναι φανερό ότι είμαι ανισόρροπος άνθρωπος και κυκλοθυμικός, καμία σχέση δεν έχω με οτιδήποτε σταθερό.
~~
Τέλος η χειρότερη λέξη αυτής της ερώτησης, η λέξη που δεν θα έπρεπε να υπάρχει σε καμία ερώτηση που σέβεται τον εαυτό της, είναι εκείνο το επαίσχυντο “τελικά”.
Κάθε ερώτηση, κάθε απάντηση, κάθε γνώση, κάθε στοχασμός, έχει αξία μόνο αν δεν περιέχει τη λέξη “τελικά”.
Το “τελικά” δίνει τέλος στη σκέψη, είναι ο θάνατος της. Είτε πρόκειται για θρησκεία, φιλοσοφία, επιστήμη (επιστημονισμός), ιδεολογία, επανάσταση, τέχνη, ιστορία, οτιδήποτε, το “τελικά” δηλώνει τον θάνατο της εξέλιξης.
Το “τελικά” είναι η προσθήκη -ισμός σε κάθε ιδέα (καλή ή κακή). Σημαίνει ότι τίποτα καινούριο δεν μπορεί να γεννηθεί πλέον μέσα από αυτή την ιδέα. Κι ό,τι δεν εξελίσσεται είναι νεκρό.
~~
Αυτά σκεφτόμουν να σου απαντήσω, μετά σταμάτησε να βρέχει, βγήκε το φεγγάρι (είναι σχεδόν πανσέληνος απόψε) κι άκουσα την Πέρλα να γαβγίζει στο μπαλκόνι. Οπότε έκλεισα τον υπολογιστή χωρίς να γράψω τίποτα κι έβγαλα βόλτα το σκυλί.
Στο δρόμο παρατήρησα κάτι παράξενο: Μια πεταλούδα να πετάει.
Αν ήταν νυχτοπεταλούδα (σκώρος) δεν θα την πρόσεχα, αλλά αυτή ήταν μία από τις ημερήσιες, τις κανονικές, που δεν συνηθίζουν να πετάνε τη νύχτα (και δεν ξέρω τι ακριβώς κάνουν τότε, ίσως να βλέπουν τηλεόραση ή να συνθέτουν μουσική).
Υπήρχε κάτι ακόμα στο πέταγμα της πεταλούδας (που ίσως να προκαλέσει έναν τυφώνα στο Πεκίνο μετά από έναν μήνα): Ήταν απεγνωσμένο.
Φαινόταν ότι έβαζε όλη της τη δύναμη για να ανυψωθεί λιγάκι, κι ύστερα ξανάπεφτε κάτω. Ήταν το επιθανάτιο πέταγμα της πεταλούδας.
Κατάφερε, το μέγιστο, να φτάσει ως έναν φανοστάτη, αλλά εκείνη δεν την τραβούσε το φως, μόνο το ύψος. Έπειτα έπεσε πάλι χαμηλά, στον δρόμο, και νόμισα ότι θα σταματούσε. Συνέχισε, απεγνωσμένα όπως είπα, να φτερουγίζει.
Δεν υπήρχε εκείνη η ελαφρότητα που θαυμάζουμε όταν βλέπουμε πεταλούδες να πετούν. Έμοιαζε να ‘ναι φτιαγμένη από κάτι βαρύ, ήταν iron butterfly, ήταν η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι της που τέλειωνε, ήταν μια προσπάθεια σισυφική, μάταιη.
~~
Ξέρω ότι κάθε εντομολόγος, κάθε λεπιδοπτερολόγος, θα έδινε μια πιο επιστημονική απάντηση γι’ αυτό που έβλεπα.
Όμως εγώ μπορούσα να νιώσω την απόγνωση της, τη δύναμη που έβαζε κάθε φορά που έπεφτε κάτω για να ξανασηκωθεί. Σχεδόν την άκουγα να φωνάζει.
Δεν υπήρχε ελπίδα σ’ αυτό που έκανε. Ήταν φανερό ότι πέθαινε. Κι όμως συνέχιζε, άσκοπα, μάταια, να φτερουγίζει.
Δεν υπήρξε εκείνο το “τελικά”. Δεν το είδα. Χάθηκε πίσω από ένα αυτοκίνητο κι εγώ ακολούθησα την Πέρλα που είχε δει έναν αρσενικό.
~~
Και τώρα είμαι σπίτι, στο μπαλκόνι-γραφείο μου. Πίνω φτηνό κρασί με πάγο και τόνικ. Κοιτάζω το φεγγάρι. Δεν μπορώ να απαντήσω σε καμιά ερώτηση. Φτερουγίζω, μάταια κι εγώ. Πέφτω, βάζω όλη τη δύναμη μου και πετάω ξανά. Μέχρι να ξαναπέσω.
Δεν ξέρω τι ‘ναι κακό και τι καλό και τι τ’ ανάμεσό τους.
Μόνο απολαμβάνω, όσο μπορώ το πέταγμα μου, γιατί γνωρίζω ότι είμαι τόσο εφήμερος όσο κι εκείνο το λεπιδόπτερο.
~~
Όπως κατάλαβες, Αλέξανδρε, απάντηση δεν έχω να σου δώσω. Έζησα είκοσι χρόνια εμπειριών παραπάνω από σένα, αλλά σοφός δεν έγινα. Φιλόσοφος πάντα ήμουν, όπως φαίνεται ότι είσαι κι εσύ, αφού αναρωτιέσαι.
Σ’ ευχαριστώ που με βοήθησες με την ερώτηση σου, να σκεφτώ κάτι παραπάνω, να πετάξω λίγο πιο ψηλά, έστω μάταια.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Η φωτογραφία είναι (ξανά) του Alex Webb
