“Το να μπορείς να αντέχεις τη μοναξιά και, επιπλέον, να την απολαμβάνεις, είναι μεγάλο προσόν.”
Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω
“Η μοναξιά είναι ανεξαρτησία.”
Έρμαν Έσσε
~~~~~~~~
Αγαπώ τη νύχτα. Ειδικά μετά τα μεσάνυχτα, όταν όλοι κοιμούνται κι ακούγεται μόνο ο άνεμος. Το μυαλό καθαρίζει τότε, η μοναξιά σου ομορφαίνει, γίνεται πιο οικεία. Ίσως γιατί μένεις μόνος σου, χωρίς να χρειάζεται ν’ απομονώνεσαι.
~~
Υπάρχουν άνθρωποι μονάχοι κι άνθρωποι μοναχικοί.
Οι πρώτοι δυστυχούν. Θα ήθελαν να έχουν κάποιον να μιλήσουν, ν’ αγκαλιάσουν, να δοθούν, αλλά -για διάφορους λόγους- δεν έχουν κανέναν. Τους βλέπω να κάθονται στο καφέ και ν’ αποζητούν λίγη προσοχή. Αλλά την ίδια στιγμή δεν τολμούν να πλησιάσουν κάποιον. Μένουν κλεισμένοι στη μοναξιά που απεχθάνονται.
Οι μοναχικοί είναι διαφορετικοί. Απολαμβάνουν τον εαυτό τους και την ησυχία. Σε δέχονται φιλικά στον προσωπικό τους χώρο, αλλά ξεφυσούν ανακουφισμένοι όταν απομακρύνεσαι.
Για να μπορείς ν’ απολαύσεις τη μοναξιά πρέπει ν’ αντέχεις τον εαυτό σου. Και για να πλησιάσεις τον εαυτό σου πρέπει να μάθεις ν’ απολαμβάνεις τη μοναξιά.
~~
Η μοναξιά είναι απαραίτητη προϋπόθεση κάθε μύθου όπου αναφέρεται ένας σοφός άνθρωπος.
Ο Ναζωραίος, λέει η ανθρώπινη μυθολογία, εξαφανίστηκε για δέκα χρόνια, ίσως και περισσότερα, απ’ τον κόσμο, πριν εμφανιστεί στην Παλαιστίνη για να διδάξει το (τόσο ουτοπικό) “αγάπα τον πλησίον σου ως σευατόν”.
Κάποιοι λένε ότι ταξίδεψε στον Ελλαδικό χώρο κι ήρθε σε επαφή με τις στωικές και τις νεοπλατωνικές θεωρίες. Κάποιοι άλλοι λένε ότι έφτασε ως την Ινδία.
Πιο πιθανό μου φαίνεται να πήγε κάπου στη χερσόνησο του Σινά και να ‘μεινε μόνος, κοιτώντας τα ηλιοβασιλέματα πάνω απ’ την έρημο.
Ύστερα να χώθηκε σε μια σπηλιά και να ‘γραψε τις σκέψεις του στην άμμο. Και δεν έγραψε τίποτα άλλο.
~~
Η μοναξιά σε βοηθάει. Όχι να σώσεις τον κόσμο, αυτό λίγοι το επιχειρούν, και συνήθως τους δολοφονούν. Σε βοηθάει να καταλάβεις τι συμβαίνει.
Κάθε άνθρωπος θα έπρεπε να επιχειρήσει να ζήσει για λίγο, για ένα μήνα έστω, μόνος. Ένα μήνα χωρίς να μιλήσει σε άνθρωπο, χωρίς να δει τηλεόραση, χωρίς ίντερνετ ή εφημερίδες. Ίσως και χωρίς βιβλία.
Να ξυπνάει το πρωί και να μην έχει τίποτα να κάνει, τίποτα ν’ ακούσει.
Δεν είναι εύκολο. Κάποια στιγμή, συνήθως μετά από δυο-τρεις μέρες, αρχίζεις να νιώθεις βαρύς. Είναι όλα αυτά που πρέπει να είσαι, που πλέον σε βαραίνουν, αφού δεν υπάρχει κανείς να σου πει πώς-ποιος πρέπει να είσαι.
Κι αν κανείς δεν σου λέει πώς-ποιος είσαι, πρέπει να βρεις πώς-ποιος στ’ αλήθεια είσαι.
Όλοι βλέπουμε τον εαυτό μας στα μάτια των άλλων, εκείνοι μας σχηματίζουν. Παίζουμε ρόλους, γινόμαστε ο ρόλος μας, είτε επαγγελματικός είτε κοινωνικός είτε οικογενειακός είτε ερωτικός είτε…
Μα όταν καλύψεις τον καθρέφτη με το ύφασμα της μοναξιάς τότε πρέπει να θυμηθείς πώς είναι το πρόσωπο σου, πρέπει να επινοήσεις το πρόσωπο σου, πρέπει να επινοήσεις έναν εαυτό.
Στον κόσμο ήσουν γονιός ή παιδί ή εραστής, ήσουν το επάγγελμα σου, ήσουν η τέχνη σου, ήσουν η μουσική που σ’ αρέσει ν’ ακούς. Στη μοναξιά δεν υπάρχει τίποτα που να σε καθορίζει. Ο εαυτός γίνεται ένα υγρό και πρέπει να βρεις το δοχείο που θα του δώσει σχήμα.
Μέσα στην κοινωνία είναι οι άλλοι που απαντάνε στην ερώτηση σου: “Ποιος είμαι;” Εκείνοι θα σου δείξουν ποιος είσαι.
Στη μοναξιά δεν υπάρχει κανείς να σε ορίσει. Πρέπει ν’ απαντήσεις μόνος σου. “Ποιος είμαι;”
Πρώτα διαγράφεις τα εύκολα. Δεν είσαι το επάγγελμα που κάνεις. Δεν είσαι η θρησκεία που σου δόθηκε εκ γενετής ούτε η εθνικότητα σου. Δεν είσαι σύζυγος ή γονιός. Τίποτα απ’ αυτά δεν ισχύουν όταν είσαι μόνος.
Το όνομα σου, το ζώδιο σου, οι σεξουαλικές σου προτιμήσεις. Ακόμα και τα φαγητά που σου αρέσουν. Αν είχες γεννηθεί στην Ασία θα σου άρεσαν διαφορετικά φαγητά, ίσως να έτρωγες και τηγανιτά έντομα.
Ποιος είσαι, αν δεν υπάρχει άλλος να σε καθορίσει;
Μια τέτοια εμπειρία, της εθελούσιας απομόνωσης, σε βοηθάει να καταλάβεις τι δεν είσαι.
Αν το κάνεις για έναν μήνα, όπως το έκανα κι εγώ, περνάς δίπλα απ’ την τρέλα για να φτάσεις πιο κοντά στον “δρόμο σου”. Αν το κάνεις για δέκα χρόνια πού μπορείς να φτάσεις;
Πόσοι άνθρωποι μπορούν ν’ αντέξουν δέκα χρόνια μοναχικής ζωής; Και -κυρίως- πόσοι μπορούν να ζήσουν έτσι, μόνοι, και μετά να επιστρέψουν στην πραγματικότητα;
Θέλει να ‘χεις ταλέντο στην αυτογνωσία.
~~
Να φοβάστε τους ανθρώπους που δεν αντέχουν να μείνουν μόνοι. Γιατί υπάρχει κάτι που τους ενοχλεί στον εαυτό τους.
Δεν είναι κακό να είσαι μοναχικός, όποτε θες.
Ν’ ακούς τους αστικούς γρύλους και να κοιτάς το φεγγάρι. Για λίγο, πριν πας να κοιμηθείς και χάσεις τελείως τον “εαυτό” σου. Γιατί όταν κοιμόμαστε κι όταν ονειρευόμαστε δεν είμαστε αυτοί που νομίζουμε-που πρέπει να είμαστε.
Γινόμαστε κάτι άλλο.
~~
Κοιτάω την Πέρλα, τον σκύλο, που χώνει τη μουσούδα της ανάμεσα στα κάγκελα του μπαλκονιού, κοιτώντας για περαστικούς -σκύλους ή ανθρώπους. Έπειτα ξαπλώνει στο πάτωμα κι αποκοιμιέται.
Ένας γρύλος φωνάζει τη φωνή του. Και κάποιος άνθρωπος κάθεται στο μπαλκόνι και γράφει, ασυνάρτητες σκέψεις.
Είναι αλήθεια ότι έμαθα πολλά απ’ τη μοναξιά μου. Αλλά πάντα χώνω τη μουσούδα μου ανάμεσα στα κάγκελα, για να παρατηρήσω τους περαστικούς -ανθρώπους και σκύλους.
