“Να θυμάστε! Σε όλη την Ιστορία, πάντα υπήρχαν τύραννοι και δολοφόνοι, και αυτοί, για πολύ ή λίγο καιρό, φαίνονταν ανίκητοι. Όμως στο τέλος, οι τύραννοι και οι δολοφόνοι πάντα πέφτουν. Πάντα.”
Μαχάτμα Γκάντι
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Μια φορά, καθώς ο κύριος Κόινερ, ο στοχαστής, έβγαζε λόγο σε μια κατάμεστη αίθουσα και καταφερόταν κατά της βίας, πρόσεξε ξαφνικά πως ο κόσμος άρχιζε να φεύγει, τρομαγμένος.
Γύρισε τότε και είδε να στέκει πίσω του η Βία -αυτοπροσώπως.
“Τι τους έλεγες;” τον ρώτησε η Βία.
“Τους μιλούσα υπέρ της Βίας”, απάντησε ο κύριος Κόυνερ.
Η Βία δεν τον πίστεψε, αλλά τον άφησε να ζήσει.
~
Την ώρα που έφευγε ο κύριος Κόυνερ, τον ρώτησαν οι μαθητές του, εμφανώς απογοητευμένοι, γιατί υποχώρησε. Εκείνος απάντησε:
“Για να μπορέσω να προχωρήσω. Εγώ πρέπει να ζήσω περισσότερο από τη Βία.”
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ο “κύριος Κόυνερ” ήταν η λογοτεχνική περσόνα του Μπρέχτ, ο οποίος από το 1923 ήταν πέμπτος στη μαύρη λίστα του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος της Γερμανίας. (Μη με ρωτήσετε ποιοι ήταν οι τέσσερις πρώτοι).
Όταν η “Βία-αυτοπροσώπως”, οι Ναζήδες, πήραν την εξουσία, το 1933, ο Μπρεχτ αυτοεξορίστηκε: Ελβετία, Δανία, Φιλανδία, Ρωσία και Αμερική. Έζησε μέχρι το 1956, πολύ περισσότερο από τον Χίτλερ.
Ήταν ο Μπρεχτ δειλός; Ήταν προδότης;
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, αλλά και στον εμφύλιο και μετά, όποιοι κομμουνιστές συλλαμβάνονταν είχαν δύο επιλογές:
Εκτέλεση (στην καλύτερη περίπτωση βασανιστήρια, Μακρονήσι, Γιούρα κλπ) ή δήλωση μετάνοιας.
Οι δηλωσίες αντιμετωπίζονταν από τους υπόλοιπους κομμουνιστές ως λεπροί, ως προδότες.
Οι κομμουνιστές είχαν πειστεί (μια πίστη που μόνο με τη χριστιανική θα μπορούσε να συγκριθεί), ότι είναι προτιμότερο να γίνουν μάρτυρες, παρά να ζήσουν και να συνεχίσουν να αγωνίζονται -με το στίγμα του δηλωσία.
Το παράξενο; Ο Άρης Βελουχιώτης ήταν δηλωσίας, από τα χρόνια του Μεταξά.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Η “Βία” του Μπρεχτ, οι “τύραννοι και οι δολοφόνοι” του Γκάντι, δεν έπαψαν να υπάρχουν. Άλλαξαν όνομα, άλλαξαν ρούχα και συνεχίζουν.
Και είναι πιο ισχυροί από ποτέ. Είναι η “Agora” που διαφεντεύει πλέον όλη την υφήλιο, είναι η Τ.Ι.Ν.Α. (There Is No Alternative) του νεοφιλελευθερισμού, η οποία δεν έχει πια το αντίπαλο δέος του κομμουνισμού -όσο φαύλος και να αποδείχτηκε αυτός στην εφαρμογή του.
Ο θεός πέθανε, ο κομμουνισμός κατάρρευσε, ο σοσιαλισμός έγινε συνώνυμος του λαϊκισμού… Κι εγώ τώρα τελευταία δεν αισθάνομαι πολύ καλά.
Αλλά πρέπει να ζήσουμε περισσότερο από τη Βία. Μόνο για τη ζωή ισχύει αυτό το there-is-no-alternative.
Πρέπει να φανούμε πιο έξυπνοι από τους τυράννους, να τους καταβάλουμε, να μη μας υποχρεώσουν να αποδεχτούμε την ήττα.
Κάθε λεπτό που ζούμε μετράει εις βάρος τους. Γιατί θα πέσουν. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Το έγραψε και ο Νοβάλις.
Κάποτε ο τύραννος είπε στο φιλόσοφο:
«Θέλω να μάθεις στο καναρίνι μου να απαγγέλλει ολόκληρη την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Μπορείς;»
«Μπορώ», του απάντησε ο φιλόσοφος. «Αλλά θα χρειαστώ ακριβώς δέκα χρόνια.»
«Αν δεν τα καταφέρεις θα σου πάρω το κεφάλι», του είπε ο τύραννος και έφυγε.
~
Οι φίλοι του φιλόσοφου τον πλησίασαν και ξεκίνησαν να θρηνούν.
«Τι έκανες, ανόητε;» του έλεγαν. «Θα χάσεις το κεφάλι σου. Πως είναι δυνατόν να μάθεις σε ένα καναρίνι να μιλάει;»
«Μην ανησυχείτε», τους απάντησε ο φιλόσοφος. «Ώσπου να περάσουν αυτά τα δέκα χρόνια κάποιος θα έχει πεθάνει. Ή ο τύραννος ή το καναρίνι ή εγώ.»
~~~~~~~~~~~~~
(Το κείμενο του Μπρεχτ προέρχεται από το βιβλίο: “Ιστορίες του κ. Κόυνερ”, Μπέρτολτ Μπρεχτ, μτφ Ιάκωβος Παπάζογλου, εκδόσεις Γράμματα).
