“Αριστερός: Ένας λάτρης της εξουσίας, χωρίς εξουσία.” – Τζ. Όργουελ
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
“Η Φάρμα των Ζώων” είναι ένα απ’ τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία. Μέσα σ’ αυτό ο Όργουελ δίνει αλληγορικά την άποψη του για όσα συνέβησαν στη Ε.Σ.Σ.Δ.
Σε δύο παραγράφους:
Τα ζώα επαναστάτησαν κι έδιωξαν τους ανθρώπους απ’ τη φάρμα. Πήραν τον έλεγχο κι έγραψαν στον τοίχο: “Όλα τα ζώα είναι ίσα”.
Σύντομα όμως τα γουρούνια ελέγχουν τον “κρατικό μηχανισμό”. Κάποιοι προδότες εκτελούνται. Τα γουρούνια εγκαθίστανται στο σπίτι των ανθρώπων και γίνονται σαν κι αυτούς. Στον τοίχο γράφουν: “Όλα τα ζώα είναι ίσα -αλλά κάποια είναι πιο ίσα”.
~~{}~~
Ο Όργουελ ήταν φανατικός αντικομμουνιστής. Η απέχθεια αυτή γεννήθηκε στον Ισπανικό Εμφύλιο. Ο συγγραφέας πολέμησε στο πλευρό των Δημοκρατικών Δυνάμεων -και τραυματίστηκε εκεί (δες Ο θάνατος του συμβατικού κυρίου Όργουελ).
Στην Ισπανία ο Όργουελ ήρθε αντιμέτωπος με τον δογματισμό των σταλινικών. Ο ίδιος δήλωνε αναρχικός. Οι αναρχικοί, οι σοσιαλιστές και οι τροτσκιστές του Δημοκρατικού στρατού βρέθηκαν (την στιγμή που φαινόταν ότι μπορούσαν να επικρατήσουν) να πολεμάνε τους Κομμουνιστές, οι οποίοι δεν μπορούσαν να ανεχτούν κάτι διάφορο απ’ αυτό που υπαγόρευε το δόγμα τους –η γραμμή του Στάλιν.
Ο ίδιος ο Στάλιν σταμάτησε να ενισχύει τους Δημοκρατικούς όταν άρχισε να έχει βλέψεις συνεργασίας με τον Χίτλερ.
Ο Φράνκο εκμεταλλεύτηκε τις ενδοοικογενειακές διαμάχες των Δημοκρατικών, βασίστηκε στην υποστήριξη του Άξονα (βλέπε Γκουέρνικα), επωφελήθηκε της αδιαφορίας των “δημοκρατικών κρατών”, όπως οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, επικράτησε και έμεινε στην Ισπανία για 36 χρόνια.
Έχει τους νόμους της η Ιστορία.
~
Εμείς οι άνθρωποι αντιπαθούμε περισσότερο τους φίλους που γίνονται εχθροί, παρά τους προαιώνιους εχθρούς. Και ο μεγαλύτερος εχθρός των Δημοκρατικών ήταν ο Σταλινισμός.
Ο Όργουελ αντιλήφθηκε ότι αυτό που ξεκίνησε ως Οκτωβριανή Επανάσταση, έγινε Απολυταρχικό Καθεστώς. Τα γουρούνια έγιναν σαν τους προκατόχους τους.
~~{}~~
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης μου είχε διηγηθεί μια ιστορία, που ίσως να μην ξέρουν πολλοί.
Κάποια στιγμή, πρέπει να ήταν το ’60, τον κάλεσαν από τη Μόσχα για να του απονείμουν ένα βραβείο, για το θεατρικό του έργο.
Συνάντησε παλιούς φίλους, πολιτικούς πρόσφυγες και συνάδελφους καλλιτέχνες. Εκείνοι του ζητούσαν να ανταλλάξει τα ρούβλια τους με δολάρια ή να τους δώσει ένα παντελόνι, ένα ρούχο. Ζούσαν σε μεγάλη ανέχεια κι έκαναν τις παραστάσεις τους με άδεια στομάχια και τρύπια ρούχα (μάλλον κάπως έτσι ξεκίνησε και το Φτωχό Θέατρο, του Γκροτόφσκι, στην Πολωνία).
Όμως το απόγευμα, όταν βρέθηκε στο επίσημο δείπνο που γινόταν προς τιμή του, ο Καμπανέλλης συγκλονίστηκε. Οι αξιωματούχοι του Κομουνιστικού Κόμματος (οι Κομισάριοι, αν θυμηθούμε τον Καίσλερ), ζούσαν πιο πλουσιοπάροχα από τους προκάτοχους τους, τους Τσάρους. Έτρωγαν με χρυσά μαχαιροπήρουνα (κυριολεκτικά).
Τα γουρούνια είχαν γίνει άνθρωποι.
“Τότε κατάλαβα”, μου είχε πει ο Καμπανέλλης, “ότι ο κομμουνισμός θα καταστραφεί. Γιατί στηριζόταν στον φόβο κι έτρεφε την ανισότητα.”
~
Ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός, όπως τον βιώνουμε μέσα από την παγκοσμιοποίηση, βασίζεται ξανά στον φόβο και τρέφει την ανισότητα. Είναι καταδικασμένος να αυτοκαταστραφεί, αν δεν εξελιχτεί.
~~{}~~
Αυτό το νήμα σκέψεων ξεκίνησε να ξετυλίσσεται τις προάλλες, όταν είδα στο δρόμο αυτή την αφίσα της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ.
Με τρόμαξε. Γιατί δεν αναφέρεται στην εξάλειψη του φόβου.
Το μόνο που συμβαίνει, στην αφίσα, είναι ότι ο φόβος αλλάζει πλευρά. Αν πριν φοβόσουν τους από ‘δω, τώρα θα πρέπει να φοβάσαι τους από ΄κει.
“ΤΩΡΑ ΜΙΛΑΜΕ ΕΜΕΙΣ!” φωνάζει η Νεολαία.
Έτσι συνεχίζεται το ίδιο μοτίβο, αυτό που πάντα ζούμε, αυτό που οδήγησε τον άνθρωπο στο προτελευταίο σκαλί, λίγο πριν την εξάλειψη: Εμείς κι αυτοί.
Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια είναι πιο ίσα.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Επιμύθιο:
Η Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε να έχει το κεφάλι της πιο ανοικτό και τις κεραίες της διάπλατα απλωμένες. Να καταλάβει ότι οι άνθρωποι χρειάζονται ελπίδα, όχι φόβο.
Και να φτιάξει κάτι σαν εκείνο το σύνθημα που έριξε τον Πινοσέτ: “Χιλή, η ευτυχία έρχεται”. (διαβάστε παλιότερο κείμενο “Ο δικτάτορας, ο διαφημιστής και τα περιττώματα των βασιλικών αλόγων”)
Η επικοινωνία είναι αποτελεσματική όταν είναι απολαυστική, όταν ο δέκτης απολαμβάνει το ερέθισμα. Όταν αισθάνεται ότι θέλει να είναι μαζί σου -στο διαδίκτυο, στο δρόμο, στην επανάσταση.
Όχι όταν σε φοβάται.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Προσθήκη 08/01/2015
Πέντε μέρες μετά απ’ αυτό το κείμενο, όπου θύμιζα το σύνθημα των Χιλιανών: “Χιλή, η ευτυχία έρχεται”, το ΣΥΡΙΖΑ κυκλοφόρησε μια νέα αφίσα
Δεν φαίνεται πολύ καλύτερα απ’ την άλλη, εκείνη με τον φόβο;
Φυσικά η καλύτερη επικοινωνιακή πολιτική δεν σημαίνει ότι τα νέα γουρούνια δεν θα γίνουν σαν τα προηγούμενα γουρούνια. Είναι σχεδόν αναμενόμενο, αν και δεν πρέπει να προτρέχουμε.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Νέα προσθήκη κι ένας μύθος (25/6/2016)
Κάποτε μια αλεπού παγιδεύτηκε μέσα στα αγκάθια. Τα κουνούπια έπεσαν πάνω της και της έπιναν το αίμα. Ένας σκατζόχοιρος που περνούσε από κει την ρώτησε αν ήθελε να διώξει τα κουνούπια.
“Είσαι τρελός”, του είπε η αλεπού. “Αυτά είναι χορτάτα. Αν τα διώξεις θα ‘ρθουνε άλλα, πεινασμένα”.
Όπως φάνηκε και φαίνεται, ο Όργουελ είχε δίκιο. Τα καινούρια γουρούνια δεν διαφέρουν σε τίποτα απ’ τα προηγούμενα. Ούτε και τα επόμενα μάλλον.
