Η μοναξιά του σοφού ανθρώπου

Ο σοφός άνθρωπος, ο Homo sapiens sapiens, είναι το μόνο επιζών είδος από την εξελικτική του ομάδα. Κι αυτό είναι ασυνήθιστο.

Τα ζώα των περισσοτέρων ειδών έχουν επιζώντα ξαδέλφια, είδη με στενή συγγένεια.

Το λιοντάρι αναφέρεται ως Panthera leo. Το Panthera δείχνει το γένος, το leo δείχνει το είδος. Υπάρχουν τρία ξαδέλφια στο γένος Panthera. Η τίγρη (Panthera tigris), ο ιαγουάρος (Panthera onca) και η λεοπάρδαλη (Panthera pardus).

Υπάρχουν και κάποια ετεροθαλή αδέλφια του λιονταριού, αναγνωρισμένα υποείδη, όπως το λιοντάρι του Κονγκό (Panthera leo hollisteri) ή το λιοντάρι της Ινδίας (Panthera leo goojratensis).

Ο άνθρωπος έχει μείνει μόνος, χωρίς κοντινούς συγγενείς. Αναφερόμαστε στους εαυτούς μας, στο είδος μας, ως Homo sapiens sapiens. Το Homo αφορά στο γένος. Το πρώτο sapiens (έμφρων, σοφός) αφορά στο είδος. Το δεύτερο sapiens, δηλώνει το υποείδος και δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη σοφία μας.

Στο γένος μας (Homo) έχουν υπάρξει κι άλλοι. Ο Homo habilis (Άνθρωπος ο Επιδέξιος), ο Homo erectus (Άνθρωπος ο Όρθιος), που επέζησε ως είδος περισσότερο από 500.000 χρόνια, ο περιβόητος Homo neanderthalensis (Άνθρωπος του Νεάντερταλ) και άλλα είδη και υποείδη ανθρώπων.

Όμως κανείς άλλος δεν επιβίωσε μέχρι τις μέρες του sapiens sapiens. Επιπλέον υπάρχουν λίγες χρονικές αλληλεπικαλύψεις. Μόλις εμφανίζεται ένα νέο είδος Homo το προηγούμενο είδος εξαφανίζεται “μυστηριωδώς” (σε χρονικό διάστημα λίγων χιλιάδων χρόνων).

~~

Γιατί απομείναμε μόνοι μας, εμείς οι διπλά σοφοί;

Η επέκταση και η κυριαρχία είναι οι λέξεις κλειδιά. Οι Homo μεταναστεύουν πολύ πιο μακριά απ’ τα λιοντάρια. Τα Panthera leo μπορούν να ζήσουν μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές. Οι Homo προσαρμόζονται παντού. Απολιθώματά τους και απομονωμένες φυλές έχουν βρεθεί σε κάθε ήπειρο, σε κάθε απομακρυσμένο νησί, με εξαίρεση την Ανταρκτική.

Όποτε όμως μια ομάδα Homo συναντούσε μια ομάδα διαφορετικών ξεκινούσε ο πόλεμος, για την εδαφική κυριαρχία, για την τροφή, για τα θηλυκά.

Οι Νεάντερταλ δεν αναμίχτηκαν γονιδιακά με τους Σοφούς χάρη στον έρωτα. Θα ήταν αστείο να θεωρήσουμε έναν Νεάντερταλ “Ρωμαίο” και μια Σάπιενς “Ιουλιέτα” που να βγαίνουν στο μπαλκόνι της σπηλιάς τους και ν’ απαγγέλουν:
“Ω, Ρωμαίε, γιατί να είσαι ο Ρωμαίος; Εσύ είσαι ένας Νεάντερταλ κι εγώ είμαι μια Σάπιενς.”

Ήταν πόλεμος, επιδρομές, προσπάθεια για κυριαρχία. Τα αρσενικά σκότωναν τους αρσενικούς αντιπάλους κι έπαιρναν τα θηλυκά στην ομάδα τους.

Δεν ήταν έρωτας, ήταν βιασμός.

(Ο άνθρωπος του Νεάντερταλ αναφέρεται και ως Homo sapiens neanderthalensis, ως υποείδος του Sapiens, πρώτος ξάδελφος, γι’ αυτό και μπορούσε να γίνει η γονιδιακή μίξη. Διαφορετικά είδη δεν παράγουν γόνιμους απογόνους, όπως το άλογο [Equus ferus] με τον γάιδαρο [Equus africanus] γεννούν το στείρο μουλάρι.)

~~

Δεν νικούσαν πάντα οι πιο έξυπνοι, όπως θέλουμε να πιστεύουμε για να δικαιολογήσουμε την ύπαρξη μας ως εξέλιξη, ως πρόοδο.

Έχουν βρεθεί απολιθώματα Homo, όπως οι άνθρωποι του Μπόσκοπ (δες παλιότερο κείμενο  http://www.nostimonimar.gr/homo-idiot-idiot/) που είχαν 30% μεγαλύτερο εγκέφαλο απ’ τον σύγχρονο άνθρωπο. Αυτοί εξαφανίστηκαν, εξολοθρεύτηκαν πολύ γρήγορα. Πιθανότατα γιατί δεν μπόρεσαν ν’ αντιπαλέψουν τη βαρβαρότητα των ηλιθίων.

Ίσως να ήταν ειρηνικοί, αυτοί οι χαμένοι συγγενείς μας, και να βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις ορδές των Νεάντερταλ, των Σάπιενς.

~~

Είμαστε απόγονοι αυτών που εξόντωσαν όλους τους άλλους.

Και πλέον δεν υπάρχουν άλλοι. Ή μήπως πάντα θα υπάρχουν “άλλοι”;

Αλλόθρησκοι, αλλόφυλοι, αλλόθροοι.

Άλλα γούστα, άλλες ιδέες, άλλη ιδεολογία, άλλες προτιμήσεις, άλλες πεποιθήσεις.

Άλλη χώρα, άλλη ήπειρο, άλλη τάξη, άλλο φύλο, άλλη σεξουαλική κατεύθυνση.

Άλλη ποδοσφαιρική ομάδα, άλλη μουσική, άλλο φαΐ, άλλο επάγγελμα.

Άλλη πόλη, άλλη γειτονιά, άλλος όροφος, άλλο όνομα.
Πάντα θα υπάρχει κάποιος άλλος. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε θα έπρεπε να τον επινοήσουμε. Ο πόλεμος με τον “άλλον” μοιάζει να προσδιορίζει τον εαυτό μας, την ομάδα μας.

Εγώ ανήκω στο Εμείς που πολεμούν τους Άλλους, όπου ανήκεις Εσύ.

~~

Σε όλη την ιστορία του Σάπιενς οι άνθρωποι τρέχουν να πολεμήσουν. Κάποιες φορές στην άλλη άκρη του πλανήτη. Δεν το κάνουν για να ευτυχήσουν. Το κάνουν γιατί έχουν πειστεί ότι ο εχθρός είναι άλλος κι ότι ο άλλος είναι εχθρός.

Και δεν φταίνε γι’ αυτό οι προπαγανδιστές, οι στρατηγοί, οι κατακτητές, οι πολιτικοί, όχι μόνο. Πάντα υπήρχαν οι αντίρροπες δυνάμεις, οι φωνές των ανθρώπων που ζητούσαν ειρήνη, δικαιοσύνη, ανοχή, ισότητα.

Όμως οι Σοφοί Σοφοί Άνθρωποι συνεχίζουν να σκοτώνουν και να σκοτώνονται στην Τροία για πουκάμισα.

Συνεχίζουν να δολοφονούν τους διαφορετικούς. Συνεχίζουν να καταστρέφουν ό,τι δεν συμφωνεί με τις πεποιθήσεις τους. Συνεχίζουν ν’ αδιαφορούν για όσους πνίγονται, για όσους λιμοκτονούν, αν δεν παίρνουν μέρος στη γενοκτονία, αν δεν την επικροτούν, αν δεν χειροκροτούν.

Αυτή είναι η ιστορία του ανθρώπινου είδους και υποείδους, του Homo sapiens sapiens. Μια ατέρμονη γραμμή αίματος.

~~

Εξοντώσαμε όλους τους άλλους και συνεχίζουμε, μέχρι που να μη μείνει ρουθούνι Homo στον πλανήτη. Κι όταν θα εξαφανιστεί κι ο τελευταίος σοφός άνθρωπος τι θα μείνει απ’ τη μουσική του Μότσαρτ, απ’ τη γλώσσα του Ομήρου;

Ίσως μόνο ένα βινύλιο κι ένα βιβλίο, που θα σαπίζουν κάτω απ’ τη ζούγκλα μιας πόλης που κάποτε λεγόταν Νέα Υόρκη.

Εκτός κι αν, λίγο πριν το τέλος, αναδυθεί ένα νέο υποείδος, ο Homo sapiens pacific, Άνθρωπος ο Ειρηνικός.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Υλικό άντλησα απ’ το “Μεγάλος Εγκέφαλος”, των νευροεπιστημόνων Gary Lynch – Richard Granger, εκδόσεις Κάτοπτρο