“Άριστη δημοκρατία είναι εκείνη που δεν έχει ούτε πάρα πολύ πλούσιους ούτε πάρα πολύ φτωχούς πολίτες.”
Θαλής ο Μιλήσιος, 643-548 π.Χ., Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος
“Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να καταστήσεις ακίνδυνους τους φτωχούς είναι να τους εκπαιδεύσεις να θέλουν να μιμούνται τους πλούσιους.”
Carlos Ruiz Zafón, 1964 -, Ισπανός συγγραφέας
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Παρακολουθoύσαμε την ταινία Lion, του Garth Davis. Ο δεκάχρονος Τηλέμαχος σοκαρισμένος έβλεπε πώς ζουν οι άνθρωποι στην Ινδία.
“Είναι πολύ φτωχή χώρα η Ινδία;” με ρώτησε.
“Η Ινδία είναι ένα απ’ τα ισχυρότερα κράτη του πλανήτη”, του είπα. “Έχει διαστημικό πρόγραμμα, έχει πυρηνικά, έχει τεράστιο πλούτο, σε έκταση είναι το ένα τρίτο ολόκληρης της Ευρώπης και σε πληθυσμό η δεύτερη μεγαλύτερη, μετά την Κίνα.”
“Εδώ δείχνουν ότι είναι φτωχή!”
“Οι άνθρωποι είναι φτωχοί, οι πολλοί. Το κράτος είναι πλούσιο”.
“Πώς γίνεται αυτό;”
~~
Πώς γίνεται αυτό, αλήθεια;
Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι οι φτωχοί (οι ανασφάλιστοι, οι άστεγοι) στις ΗΠΑ, το πιο ισχυρό κράτος του πλανήτη τα τελευταία 100 χρόνια, είναι πολλοί περισσότεροι (αναλογικά) απ’ ό,τι στην Νορβηγία ή στη Νέα Ζηλανδία.
Το ίδιο ισχύει και στην Κίνα, με χειρότερους όρους.
Στην Ενωμένη Ευρώπη τα ισχυρά κράτη ποντάρουν στη φτωχοποίηση των ανίσχυρων, προκειμένου να μπορέσουν να ανταγωνιστούν τις άλλες μεγάλες οικονομίες.
Μοιάζει να είναι θέσφατο, δοσμένο απ’ τους θεούς: Για να δημιουργήσεις μια ισχυρή οικονομία, πρέπει να δημιουργήσεις οικονομικές ανισότητες.
Και η συνέπεια: Όσο φτωχαίνουν οι πολλοί τόσο αυξάνεται ο πλούτος των ελάχιστων.
Το είδαμε σ’ αυτό που τα media αποκαλούν Οικονομική Κρίση –προσπαθώντας να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι είναι κάτι περαστικό και τυχαίο.
Τα τελευταία χρόνια οι περιουσίες των μεγιστάνων (Ελλήνων, Αμερικάνων, Ινδών, Κινέζων, Γερμανών, ο πλούτος δεν γνωρίζει εθνικότητες) πολλαπλασιάστηκαν.
Από πού τα πήραν αυτά τα χρήματα; Απ’ τους πολλούς. Τους μεσαίους, τους μικρούς, τους ανύπαρχτους.
~~
Για να δημιουργηθούν ισχυρές αυτοκρατορίες – οικονομίες πρέπει να καταστραφούν πολλοί άνθρωποι (και ζώα-δάση-εδάφη-θάλασσες).
Οι άνθρωποι, εμείς, είμαστε το καύσιμο των “Μεγάλων Πολιτισμών”, είτε είναι το Χόλιγουντ είτε είναι το Μπόλιγουντ.
Ο πλούτος δεν επιτρέπεται να μοιράζεται σε όλους. Αυτό αποδυναμώνει την ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΓΟΡΑ (με κεφαλαία το απόλυτο θέσφατο της εποχής μας).
Το νεοφιλελεύθερο δόγμα (που είναι η θρησκεία του 21ου αιώνα) διακηρύσσει ότι ο καθένας αμοίβεται σύμφωνα με τις ικανότητες του. Πλουτίζουν οι άξιοι και μένουν φτωχοί οι ανάξιοι.
Οπότε άνθρωποι σαν τον πεντάχρονο Ινδό, που μεγαλώνουν στην ένδεια, δεν καταφέρνουν να γίνουν μεγιστάνες επειδή δεν ήταν αρκετά άξιοι.
Οι αρχικές συνθήκες δεν έχουν καμιά σημασία για τον νεοφιλελευθερισμό, που είναι τόσο επιστημονικός όσο και η αστρολογία.
~~
Πώς πείθονται οι άνθρωποι, οι πολλοί άνθρωποι, να υπηρετούν αυτό το δόγμα που τους θέλει ανύπαρχτους;
Πρώτα εξαναγκάζονται.
Όταν είσαι στα όρια της φτώχειας-λιμοκτονίας θα κάνεις τα πάντα για ένα κομμάτι ψωμί. Το μόνο που σκέφτεσαι είναι πώς θα επιβιώσεις άλλη μια μέρα, εσύ και τα παιδιά σου (όπως ακριβώς έκαναν οι μελλοθάνατοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί).
Στην απόλυτη φτώχεια δεν υπάρχει μόρφωση, δεν υπάρχει έλεγχος γεννήσεων, δεν υπάρχει καμία προοπτική, πέρα απ’ την επιβίωση.
Γιατί δεν επαναστατούν οι φτωχοί; Γιατί έχουν κάτι πολύ πιο σημαντικό να καταφέρουν: Την επιβίωση.
~~
Και στα δυτικά κράτη, όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ελλάδα, γιατί δεν επαναστατούν οι φτωχοί, οι μεσαίοι, οι πολλοί;
Όσοι τολμάνε να το κάνουν αντιμετωπίζουν τη φυλάκιση -και τον θάνατο κάποιες φορές. Κι όσο η επανάσταση είναι θέμα εκατό-χιλίων ανθρώπων, δεν είναι επανάσταση, είναι επεισόδια.
~~
Οι υπόλοιποι, οι πολλοί, πώς πείθονται να υπομένουν;
Καταρχήν πιστεύουν ότι αυτή είναι η φυσική τάξη. Την φτώχεια δεν τη δίνει ο θεός (όπως στις κάστες των Ινδών), αλλά τη δίνει η φύση.
Κάποιοι γεννιούνται ικανοί, κάποιοι ανίκανοι (για τον πλούτο).
Αλλά -αυτό είναι το πιο σημαντικό κομμάτι του μύθου- ο καθένας μπορεί να γίνει πλούσιος, διάσημος, πετυχημένος.
Τα media αγαπούν να αναπαράγουν αυτόν τον μύθο, της ατομικής ανέλιξης. Κι οι φτωχοί ελπίζουν σε κάτι τέτοιο.
~~
Ο μαύρος που μεγάλωσε στο γκέτο, αλλά έγινε μπασκεμπολίστας και είναι πλέον διάσημος -και πλούσιος.
Η άνεργη που ήταν στα πρόθυρα της αυτοκτονίας, αλλά έγραψε τον Χάρι Πόττερ, κι είναι πλέον πιο πλούσια απ’ τη βασίλισσα.
Ο φοιτητής που παράτησε το πανεπιστήμιο, έφτιαξε ένα social media κι έγινε δισεκατομμυριούχος.
Το άσημο κορίτσι που πήγε σε talent show, τη λάτρεψε ο κόσμος, κι έγινε διάσημη (παύλα πλούσια).
Ο άσχημος τραγουδιστής που όλοι τον κορόιδευαν όταν ήταν παιδί, αλλά έγινε είδωλο (και πλούσιος).
Η γυναίκα που αισθανόταν άσχημα για τον εαυτό της στο λύκειο, αλλά τελικά έγινε μοντέλο (και πλούσια).
Το πεντάχρονο παιδί που ζούσε στους δρόμους, το υιοθέτησε μια οικογένεια πλούσιων Αυστραλών, σπούδασε, έγραψε βιβλίο κι έγινε ακόμα πιο πλούσιος.
~~
Όμως για κάθε μαύρο του γκέτο που πέτυχε, υπάρχουν εκατομμύρια άλλοι που απέτυχαν.
Για κάθε άνεργη που έγινε best-seller υπάρχουν εκατομμύρια άλλες που αυτοκτόνησαν.
Για κάθε φοιτητή που παράτησε το πανεπιστήμιο κι έγινε Ζούκεμπεργκ υπάρχουν εκατομμύρια άλλοι που δεν πήγαν ποτέ πανεπιστήμιο και δουλεύουν στα Μακντόναλντς.
Για κάθε κορίτσι που έγινε μοντέλο, για κάθε τραγουδιστή που έγινε είδωλο, υπάρχουν εκατομμύρια άλλοι που δεν τα κατάφεραν.
Και για κάθε παιδί του δρόμου που γλίτωσε απ’ τη φτώχεια υπάρχουν δισεκατομμύρια άλλα που λιμοκτονούν.
~~
Σκεφτείτε το! Ακόμα κι οι ιστορίες που έχουν να κάνουν με κάποιον πλούσιο χρηματιστή-κλπ που αφήνει τα πάντα για να βρει τον εαυτό του, καταλήγουν μ’ εκείνον να γίνεται καλλιτέχνης-κλπ, και να είναι πάλι πλούσιος και επιτυχημένος.
Ουσιαστικά αναπαράγουν το ίδιο μοντέλο: Αν κάποιος είναι άξιος θα γίνει διάσημος και πλούσιος. Ό,τι κι αν του τύχει.
Οπότε, πρώτον, φταις εσύ αν δεν είσαι διάσημος-πλούσιος. Και δεύτερον, ποτέ δεν ξέρεις, μπορεί να τα καταφέρεις να γίνεις -ή έστω να το κάνουν τα παιδιά σου.
Αλλά μπορείς να το κάνεις ΕΣΥ, μόνο εσύ, η επιτυχία δεν συμπεριλαμβάνει άλλους πέρα απ’ τον εαυτό σου.
Ο σώζων εαυτόν σωθήτω!
~~
Για να καταλάβεις μια κοινωνία, έλεγε ο Λεβιστρός, πρέπει να μελετήσεις τους μύθους της. Κι η σύγχρονη μυθολογία αποτυπώνεται στον κινηματογράφο.
Ο σύγχρονος παγκόσμιος μύθος λέει ότι μόνο ο πλούτος έχει σημασία (ο θεός πέθανε, ο Γκάντι πέθανε, ο Κάστρο πέθανε, κάθε ιδεολογία πέθανε).
Ο σύγχρονος παγκόσμιος μύθος λέει ότι όσοι αξίζουν πλουτίζουν (και ανάποδα: Αυτοί που πλούτισαν ήταν άξιοι).
Ο σύγχρονος παγκόσμιος μύθος λέει ότι όλοι (αλλά ο καθένας μόνος του) μπορούν να γίνουν πλούσιοι.
Ο σύγχρονος παγκόσμιος μύθος ξεχνάει να μας πει ότι ελάχιστοι είναι αυτοί που θα γίνουν πλούσιοι. Κι ότι όλοι οι άλλοι μοναχά θα επιβιώνουν -και αν.
