Δεν είμαι καμιά συγγραφέας με φιλοδοξίες. Ναι, γράφω, πού και πού, αυτά που βλέπω και μ’ εντυπωσιάζουν. Ιστορίες ανθρώπων καθημερινών, που τις διαβάζω στους φίλους μου, όταν συναντιόμαστε τα βράδια. Όμως αυτός ο άνθρωπος που γνώρισα δεν ήταν καθόλου καθημερινός. Δεν ξέρω αν έχει γεννηθεί άλλος σαν κι αυτόν.
Είχα συναντήσει τον Αρμάν πρώτη φορά σ’ ένα ταξίδι στην Ισλανδία. Ζούσαμε σ’ ένα κέντρο άγριας φύσης στην κοιλάδα ανατολικά απ’ τον μεγάλο παγετώνα. Δε θα τις έλεγες και καλοκαιρινές διακοπές με μέγιστη θερμοκρασία 13 βαθμούς. Κάτι σαν γλυκός χειμώνας ήταν για μια μεσογειακή σαν κι εμένα, Εκείνος όμως κυκλοφορούσε συνέχεια μ’ ένα πουκαμισάκι και μόνο το βράδυ, που το θερμόμετρο κατέβαινε στους έξι-εφτά βαθμούς έριχνε πάνω του μια ζακέτα.
Σκοπός μας δεν ήταν ο οι διακοπές αλλά η συμμετοχή μας σ’ ένα συνέδριο για το κυνήγι τής γαλάζιας φάλαινας. Αυτός ήταν εκπρόσωπος της γαλλικής οργάνωσης κι εγώ της ελληνικής. Η προσαρμογή του στο κρύο όμως δεν ήταν το πιο παράξενο πάνω του. Πολλά πιο παράξενα θ’ ανακάλυπτα σιγά-σιγά στα χρόνια που ακολούθησαν. Γιατί αυτή η συνάντηση μας έδεσε και με την πρώτη ευκαιρία σαλπάραμε μαζί.
Ο Αρμάν είχε γεννηθεί στη Βρετάνη στα τέλη του 1948. Οι δάσκαλοι γονείς του δεν είχαν υποκύψει στις διατάξεις του Ντε Γκολ να μη μιλιέται η γλώσσα τους, η γλώσσα των Βρετόνων, να μη μιλιέται ούτε μέσα στην οικογένεια. Έτσι αυτός και τα τρία αδέρφια του μάθανε να μιλάνε τη γλώσσα των πατέρων τους. Απ’ τα λίγα παιδιά της γενιάς τους που το κατάφεραν. Κι όλοι τους έγιναν επαναστάτες, σαν τους γονείς.
Στα δεκαοχτώ του μπάρκαρε σ’ ένα φορτηγό για να γυρίσει τον κόσμο και στα εικοσιπέντε γύρισε κι απέκτησε δικό του καΐκι. Έγινε επαγγελματίας ψαράς, δύτης και ερευνητής τού βυθού τού Ατλαντικού.
Εκείνα τα χρόνια ήταν που τη γνώρισε. Τη «Γλυκιά μου φίλη» όπως την έλεγε. Τη Γαλάζια Φάλαινα, το μεγαλύτερο ζώο της γης. Τη γνώρισε σε μια εξόρμησή του για την υποστήριξή της. Αν κι από το 1966 είχε απαγορευτεί το κυνήγι τους, οι γιαπωνέζοι εξακολουθούσαν στα χρόνια του ’70 να τις καμακώνουν, με καμάκια υψηλής τεχνολογίας μάλιστα. Κάτι γιαπωνέζικα ψαράδικα είχανε στριμώξει μια φάλαινα να τη σκοτώσουν στη Βόρεια θάλασσα. Η ομάδα του Αρμάν τους αναχαίτισαν. Ακολούθησαν κι άλλες περιπέτειες. Με το καΐκι του ψάρευε πια μόνο για να συντηρείται προσωπικά, αφού δεν παντρεύτηκε ποτέ, δεν έκανε οικογένεια και φαινόταν να ζει μόνο για τη «Γλυκιά του Φίλη».
Την ακολουθούσε παντού. Όποτε η Γαλάζια κατέβαινε στο Νότο να γεννήσει, ο Αρμάν έτρεχε πίσω της. Ή μάλλον έτρεχε πίσω από τους διώκτες της. Είχε βάλει σκοπό να μην αφανιστεί καμιά γαλάζια φάλαινα όσο αυτός ήταν μέσα στο νερό, σε πλοίο ή στο βυθό μαζί της. Τα καλοκαίρια που η Γλυκιά του Φίλη ανέβαινε στο Βορά με το μωρό της, να ’τος κι αυτός εκεί. Κι ήταν πάντα η ίδια φάλαινα. Ο Αρμάν μού την είχε περιγράψει λεπτομερώς. Απορώ πώς τα κατάφερε να δει όλες τις λεπτομέρειες των τριάντα μέτρων μήκους της. Ήταν όμως τόσο επίμονος, πεισματάρης και μεθοδικός που τον πίστευα.
Μια μέρα, μου εκμυστηρεύτηκε μια συνάντηση μαζί της. Ήταν πολύ συγκινημένος. Βρισκόταν στον Ατλαντικό μ’ ένα ερευνητικό σκάφος κι όταν είδανε τη Γαλάζια κατεβήκανε με τη βάρκα κοντά της. Της είχανε βάλει πομπό κι έπρεπε να τον αλλάξουν. Ο Αρμάν ήταν ο πιο κατάλληλος γι’ αυτό. Γλίστρησε δίπλα της κι εκείνη δεν απομακρύνθηκε. Γύρισε και τον κοίταξε με το τεράστιο γλυκό της μάτι κι ο Αρμάν ήταν σίγουρος ότι του μίλησε. Έτσι τουλάχιστον ισχυρίστηκε. Μου είπε ότι όταν την πλησίασε και την ώρα που της έβαζε τον πομπό η «Γλυκιά του Φίλη» του ψιθύρισε με το τραγούδι της πως θα τον περιμένει. Τον φώναξε μάλιστα με το όνομά του, Αρμάν. Δε σκέφτηκα πως μπορεί να είναι αλήθεια.
Την τελευταία φορά που τον είδα είμαστε σ’ ένα μεγάλο σκάφος της WWF που περιπολούσε στον Ατλαντικό ανοιχτά των Αζορών. Οι γιαπωνέζοι είχαν κυνηγηθεί πολύ στον Ειρηνικό και ξαπλωθήκανε μέχρι τις Αζόρες να κυνηγήσουν τη γαλάζια φάλαινα. Ο Αρμάν την είδε πρώτος. Ήταν ακόμα χάραμα. Οι διώκτες της την είχαν ήδη χτυπήσει κι αυτή ξεφυσούσε στην επιφάνεια της θάλασσας. Πήραμε μια βάρκα σε μια προσπάθεια να την ακολουθήσουμε. Ο Αρμάν φορούσε ήδη την καταδυτική στολή του. Ήταν σίγουρος ότι θα χρειαζόταν να βουτήξει για να την προστατέψει.
Είχαμε ήδη τέσσερεις ώρες όταν ο υπεύθυνος αποφάσισε να γυρίσουμε θεωρώντας ότι η φάλαινα ήταν ασφαλής. Μπορεί να ήταν λίγο χτυπημένη αλλά αυτό δεν ήταν τίποτα για το τεράστιο κορμί της. Ο Αρμάν είχε άλλη γνώμη. Γυρίσαμε στο πλοίο αλλά εκείνος δεν έβγαλε ούτε τη στολή ούτε καν τα βατραχοπέδιλα. Ήταν απόλυτα σίγουρος ότι θα χρειαζόταν να βουτήξει. Προσπάθησα να τον συνετίσω αλλά δεν άκουγε πια. Το μυαλό του ήταν αλλού.
Η φάλαινα είχε καταδυθεί τώρα κι η θάλασσα ήταν ήρεμη και λαμπερή. Είχαμε μόλις αποφάει για μεσημέρι όταν ακούσαμε το τραγούδι της. Ο Αρμάν πετάχτηκε στο κατάστρωμα. Έμεινε να την ακούει όλο το απόγευμα. Κατά τις πέντε κατέβηκε στην καμπίνα μου να μου πει ότι η «Γλυκιά του Φίλη» του είπε πως αν χτυπηθεί ξανά από τους γιαπωνέζους δεν θ’ αντέξει. Θα κατέβη στο βυθό και θα τον περιμένει.
Έγινα έξαλλη. Του επιτέθηκα λέγοντάς τον παράλογο, ανόητο, ψυχοπαθή σχεδόν. Πώς είναι δυνατόν ν’ ακούει και να καταλαβαίνει το τραγούδι της; Πού ξέρει ότι το τραγούδι της απευθύνεται σ’ αυτόν; Και πόσο σίγουρος είναι ότι πρόκειται για την ίδια φάλαινα; Εκεί πια έγινε αυτός έξαλλος. Δεν ήταν αυτός ο ίδιος που έβαλε πάνω της τον τελευταίο πομπό; Έφυγε από την καμπίνα μου πολύ θυμωμένος.
Έμεινε όλο το απόγευμα και το βράδυ στο κατάστρωμα. Μόλις που λαγοκοιμήθηκε σε μια πολυθρόνα στην πλώρη έχοντας τ’ αυτί του τεντωμένο ν’ ακούσει το καινούργιο μήνυμα της Γλυκιάς του Φίλης. Ξημέρωσε και μήνυμα δεν είχε έρθει. Κι εγώ ψευτοκοιμήθηκα και πρωί-πρωί τον αντάμωσα στη πλώρη. Ήτανε πιο ήρεμος αλλά και πιο αποφασισμένος ν’ ακολουθήσει το κάλεσμά της. Του είπα πως αν χρειαστεί βοήθεια, θα κατέβω να βουτήξω μαζί του. Δεν απάντησε. Με κοίταξε και χαμογέλασε.
Ήρθε μεσημέρι κι ο Αρμάν δεν ήθελε ούτε να φάει. Έμενε να ατενίζει τον ωκεανό με χίλια μάτια. Πέρασαν ώρες κι ακούστηκε ένας παφλασμός απ’ τη δεξιά μεριά του καραβιού. Ο Αρμάν έτρεξε προς τα κει. Κι εγώ μαζί του.
Την είδαμε να αναδύεται δίπλα στο πλοίο με τρία εκρηκτικά καμάκια στη ράχη της. Σε κάθε εκπνοή της άφθονο αίμα κοκκίνιζε τη θάλασσα. Το θρηνητικό τραγούδι της κάλυπτε κάθε άλλον ήχο στον αέρα. Σου σπάραζε την καρδιά. Ο Αρμάν είχε πετρώσει. Δάκρυα κυλούσανε στα μάγουλά του. Είχανε ήδη μαζευτεί κι άλλοι στο κατάστρωμα. Κατέβαζαν μια βάρκα να πάμε να δούμε από κοντά αν μπορούσαμε να τη βοηθήσουμε.
Στη βάρκα μέσα ο Αρμάν ήταν όλο και πιο ανήσυχος. Δεν μιλούσε κι αυτό ήταν το χειρότερο. Πού και πού ένας λυγμός τού ανέβαινε μα κανείς εκτός από μένα δεν το πρόσεχε. Δεν έπαιρνα τα μάτια μου από πάνω του. Η φάλαινα δεν μπορούσε πια ν’ ανασάνει. Η θάλασσα είχε γίνει όλη κόκκινη. Η «Γλυκιά μας Φίλη» βούλιαζε στο νερό κι αναδυότανε χωρίς δύναμη. Αφηνότανε στο ρεύμα να την οδηγεί.
Κάποια στιγμή χτύπησε την τεράστια ουρά της και βυθίστηκε. Η βάρκα μας κλυδωνίστηκε και καθώς ξανάβρισκε την ισορροπία της, είδα την Αρμάν να βουτάει στο κατόπι της. Πέρασε ένα δευτερόλεπτο αμφιβολίας και βούτηξα το κατόπι τους. Τον είδα να φτάνει γρήγορα τη φάλαινα, καθώς εκείνη δεν είχε πια κουράγιο να κολυμπήσει. Όταν κατεβήκαμε στα είκοσι μέτρα, όπου ακόμα αντέχαμε, τον είδα να την αγκαλιάζει κι αυτή να γυρίζει το σώμα της και να τον δέχεται στη μαλακή κοιλιά της. Είδα τον Αρμάν να κλαίει με λυγμούς κι άκουσα τη φάλαινα να τραγουδάει σπαρακτικά, όταν οι δυο τους, έτσι αγκαλιά, άρχισαν να βυθίζονται όλο και πιο πολύ. Δεν άντεχα άλλο να μείνω, έπρεπε να επιστρέψω στην επιφάνεια.
Σας είπα μόνο όσα άκουσα και είδα. Οι δυο τους ήτανε ταγμένοι να κοιμηθούν αγκαλιά στα βάθη της θάλασσας.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Το διήγημα έγραψε η Ανθή Ανδρεοπούλου, στο πλαίσιο του Συνεργείου Δημιουργικής Γραφής
Παρακάτω οι στίχοι και η μετάφραση του γαλλικού παραδοσιακού τραγουδιού, από την Ανθή.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
ΣΤΙΧΟΙ
PIQUE LA BALEINE
Pour retrouver ma douce amie
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
Pour retrouver ma douce amie,
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
(Pique la baleine, jolie baleinier
Pique la baleine je vais naviguer) δις
Aux milles mers j’ai navigué
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
Aux milles mers j’ai navigué
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
(Pique la baleine, jolie baleinier
Pique la baleine je vais naviguer) δις
Des mers du Nord aux mers du Sud
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
Des mers du Nord aux mers du Sud
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
(Pique la baleine, jolie baleinier
Pique la baleine je vais naviguer) δις
Je l’ai r’trouvée quand j’m’ai neyé
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
Je l’ai r’trouvée quand j’m’ai neyé
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
(Pique la baleine, jolie baleinier
Pique la baleine je vais naviguer) δις
Dans les grands fonds, elle m’espérait
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
Dans les grands fonds, elle m’espérait
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
(Pique la baleine, jolie baleinier
Pique la baleine je vais naviguer) δις
Tous deux ensembles on a pleuré
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
Tous deux ensembles on a pleuré
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
(Pique la baleine, jolie baleinier
Pique la baleine je vais naviguer) δις
En couple à elle je m’suis couché
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
En couple à elle je m’suis couché
Oh ! mes bouées !
Ouh ! là,
Ouh ! là là là !!
(Pique la baleine, jolie baleinier
Pique la baleine je vais naviguer) δις
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΧΤΥΠΑ ΤΗ ΦΑΛΑΙΝΑ
Για να ξανάβρω τη γλυκιά μου φίλη
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
Για να ξανάβρω τη γλυκιά μου φίλη,
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
(Χτύπα τη φάλαινα, όμορφο φαλαινοθηρικό
Χτύπα τη φάλαινα, θέλω να σαλπάρω) δις
Χίλιες θάλασσες διέσχισα
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
Χίλιες θάλασσες διέσχισα
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
(Χτύπα τη φάλαινα, όμορφο φαλαινοθηρικό
Χτύπα τη φάλαινα, θέλω να σαλπάρω) δις
Θάλασσες του Βορά και θάλασσες του Νότου
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
Θάλασσες του Βορά και θάλασσες του Νότου
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
(Χτύπα τη φάλαινα, όμορφο φαλαινοθηρικό
Χτύπα τη φάλαινα, θέλω να σαλπάρω) δις
Την ξαναβρήκα όταν πνίγηκα
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
Την ξαναβρήκα όταν πνίγηκα
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
(Χτύπα τη φάλαινα, όμορφο φαλαινοθηρικό
Χτύπα τη φάλαινα, θέλω να σαλπάρω) δις
Μες στα μεγάλα βάθη εκείνη πάντα με περίμενε
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
Μες στα μεγάλα βάθη εκείνη πάντα με περίμενε
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
(Χτύπα τη φάλαινα, όμορφο φαλαινοθηρικό
Χτύπα τη φάλαινα, θέλω να σαλπάρω) δις
Κι οι δυο μαζί αγκαλιά βρεθήκαμε να κλαίμε
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
Κι οι δυο μαζί αγκαλιά βρεθήκαμε να κλαίμε
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
(Χτύπα τη φάλαινα, όμορφο φαλαινοθηρικό
Χτύπα τη φάλαινα, θέλω να σαλπάρω) δις
Κι έτσι ζευγάρι ξαπλώσαμε οι δυο μας ενωμένοι
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
Κι έτσι ζευγάρι ξαπλώσαμε οι δυο μας ενωμένοι
Ω, ήμουνα κι εγώ εκεί!
Ούλα!
Ούλα, λα, λα!
(Χτύπα τη φάλαινα, όμορφο φαλαινοθηρικό
Χτύπα τη φάλαινα, θέλω να σαλπάρω) δις
