Ξεκίνησα να διαβάζω τα Άπαντα του Σεφέρη (τα ποιήματα, όχι την πικάντικη αλληλογραφία). Είναι πολύ ενδιαφέρον να δεις πώς ξεκινάει με την πρώτη του συλλογή και πώς εξελίσσεται καθώς συνεχίζει.
Ξεπερνάει την αγωνία της επίδρασης και… κλέβει ασύστολα. Χωνεύει τον Όμηρο, τον Καβάφη, τον T.S. Eliot, ακόμα και τον nonsense Έντουαρτ Ληρ – και τους κάνει Σεφέρη. (“Δεν υπάρχει παρθενογένεση στη τέχνη”, είχε γράψει.)
Έτσι κατορθώνει να πλάσει ποιήματα όπως το “Ελένη”, όπου υπάρχουν φράσεις που είναι πλέον μέρος του συλλογικού ασυνείδητου…
…για ένα πουκάμισο αδειανό, για μια Ελένη.
Τ’ αηδόνια δε σ’ αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες.
τ’ είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ’ ανάμεσό τους;
(μιμίδιο που θα ζήλευε κι ο Σαίξπηρ).
Κανείς καλλιτέχνης δεν γεννιέται έτοιμος. Πρέπει να παλέψεις καιρό, ν’ αποτύχεις, να συνεχίσεις, ν’ αποτύχεις καλύτερα, για να καταφέρεις να γράψεις έστω μία – τόσο όμορφη φράση.
Μάλλον αυτό ισχύει γενικά για τους ανθρώπους• πρέπει ν’ αποτύχεις πολλές φορές για να καταφέρεις να κάνεις έστω μία – όμορφη πράξη.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ΥΓ: Ο Σεφέρης, χωρίς να είναι πατριδοκάπηλος, γράφει τόσο όμορφα για την Ελλάδα και για την Κύπρο, για την ελληνική γλώσσα. Δεν είναι κακό ν’ αγαπάς αυτό που σου δόθηκε –αρκεί να μην περιφρονείς τους άλλους.
Δεν χρειάζεται, για να φαινόμαστε προοδευτικοί και αντικάτι, να εξυμνούμε μόνο τις πάμπες της Αργεντινής – τα καταφέρνουν κι οι γκαούτσος μια χαρά. Εμείς είμαστε εδώ, σε μια χώρα μικρή.
ΥΓ2: Στην αποδοχή του Νόμπελ είπε: «Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που μας χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα».
ΥΓ3: Ο Σεφέρης πέθανε σαν σήμερα, το 1971.
«Είναι καιρός να πηγαίνω. Ξέρω ένα πεύκο που σκύβει κοντά σε μια θάλασσα. Το μεσημέρι, χαρίζει στο κουρασμένο κορμί έναν ίσκιο μετρημένο σαν τη ζωή μας […] Κάποτε ξενύχτησα κάτω από αυτό το δέντρο. Την αυγή ήμουνα καινούριος σαν να με είχαν κόψει την ώρα εκείνη απ’ το λατομείο.
Α! να ζήσει κανείς τουλάχιστο έτσι, αδιάφορο.»
ΥΓ4: Φωτογραφία: Robert Doisneau, Statues in the Tuileries Gardens Being Protected from Air Raids, 1940
