Για να γράψω ένα κείμενο πρέπει κάτι να μου συμβεί, κάτι που θα ταράξει για λίγο το ίζημα της καθημερινότητας.
Πιο έντονη επιθυμία, ανάγκη αδήριτη, προκαλεί η ψυχική αναταραχή. Η οργή και ο θυμός, η αγανάκτηση, η θλίψη, ο πόθος κι η ευτυχία, φτιάχνουν λέξεις και ιδέες που ζητούν να γραφτούν.
Αν ήμουν χορευτής θα τις χόρευα αυτές τις λέξεις, αλλά δυστυχώς με τον χορό ποτέ δεν τα πήγαινα καλά -γι’ αυτό και ζηλεύω τους χορευτές.
Το συναίσθημα, όταν το νιώθεις να φουσκώνει μέσα σου, πρέπει να το εκφράσεις. Ο Μπάιρον, ο ποιητής, όχι ο λόρδος, έλεγε ότι η ποίηση είναι η λάβα της ψυχής του. Αν δεν έγραφε θα γινόταν έκρηξη (παρεμπιπτόντως, ο Μπάιρον έχει διαγνωστεί απ’ τους μελετητές του ως διπολικός).
Όταν γράφεις γι’ αυτά που νιώθεις ησυχάζει λίγο η ψυχή σου, το θυμικό σου, σαν να βγαίνεις στο μπαλκόνι και να ουρλιάζεις ή να βρίζεις ή να φωνάζεις “αγαπώ την …”
Όταν μοιράζεσαι ξεφορτώνεσαι. Είτε μιλάς στον ψυχαναλυτή, στον εξομολογητή, στον φίλο, στον μπάρμαν, είτε όταν γράφεις στον τοίχο.
Αλλά πρέπει να νιώθεις για να έχεις κάτι να μοιραστείς.
~~
Άλλες φορές είναι η σκέψη που με οδηγεί στη γραφή. Κάποιες ιδέες που με προβληματίζουν. Γράφοντας ‘τες τις βάζω σε μια σειρά, καταφέρνω να τις κατανοήσω λίγο καλύτερα.
Τον προβληματισμό τον γεννούν τα βιβλία, οι όμορφες συζητήσεις με φίλους (όχι το κουτσομπολιό), οι ταινίες, τα τραγούδια και τυχαία περιστατικά.
Οι ιδέες, σε αντίθεση με τα συναισθήματα, δεν είναι τόσο πιεστικές. Δεν θα βγεις ποτέ στο μπαλκόνι να φωνάξεις: “Μήπως η ομοιότητα οδηγεί στην διαφοροποίηση;”
Εκτός κι αν σκεφτείς κάτι πραγματικά εντυπωσιακό, οπότε ίσως βγεις γυμνός στους δρόμους φωνάζοντας: “Εύρηκα!”
~~
Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν έχεις τίποτα να πεις αν δεν νιώθεις κι αν δεν σκέφτεσαι, αν δεν πάθεις.
Για να πάθεις πρέπει να εκτεθείς, να είσαι εκεί έξω και να ζεις.
Για να σκεφτείς δεν χρειάζεται να πας πουθενά. Αλλά χρειάζεται ν’ αφήσεις τον εαυτό σου, να ξεχάσεις το ειδικό της ζωής σου, και να προσπαθήσεις να κατανοήσεις το γενικό, την ευρύτερη εικόνα.
Αυτό λίγοι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν αυτόφωτα, ίσως κανένας. Ακόμα κι ο Νεύτωνας έλεγε ότι πάτησε στους ώμους γιγάντων για να δει τη θέα της βαρύτητας.
Ίσως, για παράδειγμα, να το έκανε ο Δαρβίνος, που έπαθε και είδε γυρίζοντας τον κόσμο, κι έπειτα έκανε ένα βήμα πίσω, παρατήρησε τη γενική εικόνα και αντιλήφθηκε τη φυσική εξέλιξη. Ούτε καν εκείνος βγήκε στους δρόμους γυμνός φωνάζοντας: “Εύρηκα!” Είκοσι χρόνια του πήρε να αντιμετωπίσει τον κόσμο και τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.
Για μας, τους απλούς ανθρώπους, που ούτε Νεύτωνες είμαστε ούτε Δαρβίνοι, ο καλύτερος τρόπος ανάπτυξης της σκέψης είναι τα βιβλία.
Όσο περίεργο και να φαίνεται όταν το διαβάζετε στο διαδίκτυο, θα πρέπει να το πω, έτσι όπως το αισθάνομαι: “Μία σελίδα από ένα καλό βιβλίο μπορεί να σας προσφέρει περισσότερα από μια ώρα στο ίντερνετ”.
~~
Το διαδίκτυο είναι μια τεράστια επανάσταση, αλλά κανείς δεν το χειρίζεται. Είμαστε όλοι χρήστες, εξαρτημένοι, παγιδευμένοι στη ρουτίνα του.
Το πρώτο πράγμα που κάνει ένας άνθρωπος που μπαίνει στο διαδίκτυο είναι να χαθεί στην ανούσια επικαιρικότητα. Το επίκαιρο υπερισχύει επειδή το μέσο είναι το μήνυμα (και το μέσο που λέγεται ίντερνετ βασίζεται στη γρήγορη-εύπεπτη πληροφορία).
Η επικαιρότητα της ημέρας (15/7/2017) είναι τα ιερά κάστανα, ο άντρας που δέρνει τη γυναίκα δημοσίως, ο Σκιαθώτης νικητής κάποιου reality σε αντιπαραβολή με τον Παπαδιαμάντη (πόσο άκυρη σύγκριση;), ο καιρός (καύσωνας ή καταιγίδες) και το γιαούρτωμα κάποιων πολιτικών.
Όχι σε εκατό χρόνια, όχι σε δέκα, όχι σε ένα, αλλά μεθαύριο αυτές οι πληροφορίες δεν θα έχουν καμιά αξία-σημασία.
Όμως όλοι όσοι ζουν μέσα στο διαδίκτυο νομίζουν ότι ασχολούνται με κάτι σημαντικό, ενώ παθιάζονται με τα επουσιώδη.
Λες και είναι η πρώτη φορά που οι πιστοί προσκυνούν αντικείμενα.
Λες και είναι η πρώτη φορά που μια γυναίκα γίνεται θύμα και το δέχεται.
Λες και είναι η πρώτη φορά που η διασημότητα είναι το επίκεντρο.
Λες και είναι η πρώτη φορά που βρέχει (ή κάνει ζέστη) τον Ιούλιο μήνα.
Λες και είναι η πρώτη φορά που οι πολιτικοί είναι ανεπιθύμητοι.
(Και δεν πέθανε κανείς τραγουδιστής για να θυμηθούμε πόσο μας άρεσαν τα τραγούδια του.)
~~
Η διαδικτυακή εξάρτηση μας οδηγεί στο να θεωρούμε άξιο λόγου το προφανές, οπότε η σκέψη μας δεν εξελίσσεται.
Συναισθηματικά παγιδευόμαστε σε αναρτήσεις, σχόλια -και “συζητήσεις” που είναι συλλογικοί μονόλογοι.
Και, βεβαίως, όσα κι αν πράξεις στο διαδίκτυο είναι φαντάσματα πράξεων. Με ψηφίσματα στο AVAAZ, με like, με διαδικτυακούς ψόφους ή με μπλοκαρίσματα στο facebook δεν κάνεις τίποτα άλλο απ’ το να υπηρετείς το μέσο -και τη ματαιόδοξη φαντασιοπληξία σου.
Η σκέψη, το θυμικό, η πράξη, όλα υποβιβάζονται όταν είναι μόνο διαδικτυακές προβολές -και γεννιούνται από διαδικτυακές επιρροές.
~~
Το γνωρίζω ότι είναι παράδοξο να χρησιμοποιείς ένα μέσο και να καταφέρεσαι εναντίον του. Όμως μου αρέσουν οι αντιφάσεις. Η διαλεκτική (θέση-αντίθεση-σύνθεση) είναι πιο δημιουργική, πιο ανοικτή απ’ τον δογματισμό και τον επιστημονισμό.
Η σκέψη χρειάζεται τις αντιφάσεις, το θυμικό χρειάζεται τις εκρήξεις, η ζωή χρειάζεται τις πράξεις.
Ας ξεκινήσουμε με τη σκέψη -που λίγη σημασία της δίνουμε πλέον. Αντί να ξοδεύουμε το χρόνο μας στο ίντερνετ, όσο εθιστικό και να είναι, ας πιάσουμε να διαβάσουμε ένα βιβλίο, ακόμα και κάποιο που έχουμε ξαναδιαβάσει.
Δεν θα είναι επίκαιρο, αλλά μπορεί να είναι διαχρονικό.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ή βρείτε να δείτε αυτή την καλτ ταινία του Bruce Robinson, “Withnail and I”, απ’ όπου προέρχεται και η εικόνα υποδοχής.
