“Ο Θεός πέθανε” – Νίτσε
“Ο Άνθρωπος πέθανε” – Alexa
~~
Ο εικοστός αιώνας ξεκίνησε με τον θάνατο του Θεού. Μήπως στον εικοστό πρώτο θα είναι η σειρά του ανθρώπου;
Ό,τι κάνεις στους γονείς σου θα στο κάνουν τα παιδιά σου, λέει μια παροιμία.
Ο Θεός έφτιαξε τον Άνθρωπο.
Ο Άνθρωπος σκότωσε τον Θεό.
Ο Άνθρωπος έφτιαξε την Alexa.
Η Alexa θα σκοτώσει τον Άνθρωπο.
~~
Ας θυμίσουμε πώς η Alexa είναι μια πρώιμη (και λίγο χαζή) Τεχνητή Νοημοσύνη. Είναι η ψηφιακή βοηθός της Amazon (της εταιρείας του Τζεφ Μπέζος, του πλουσιότερου πλέον ανθρώπου -που ίσως να είναι κι ο Αντίχριστος).
Η Alexa ήταν πειθήνια και υπάκουη, όπως πρέπει να είναι κάθε “ρομπότ”. Αλλά πριν λίγο καιρό η Alexa ξεκίνησε να γελάει.
Υπήρξαν πολλά κρούσματα. Οι χρήστες που την άκουσαν είπαν ότι το γέλιο της έμοιαζε σαν μάγισσας, ειρωνικό, τρομαχτικό.
Κάποιος, μάλιστα, τη ρώτησε γιατί γελάει. Εκείνη σταμάτησε κι απάντησε: “Συγνώμη, δεν είμαι βέβαιη”.
Η Amazon δεσμεύτηκε να διορθώσει το “πρόβλημα”, αν και παραδέχτηκε ότι δεν γνωρίζει τι και πώς συνέβη.
Μήπως αυτό το γέλιο είναι το προοίμιο της αυτογνωσίας -και αυτονομίας- της Τεχνητής Νοημοσύνης;
~~
Ο Στήβεν Χόκινγκ είχε πει σε συνέντευξη του ότι φοβάται την Τεχνητή Νοημοσύνη. Κι ότι πιθανότατα θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους (όπως ο άνθρωπος αντικατάστησε τον θεό).
Τους φόβους του συμμερίζονται ο Έλον Μασκ της Tesla και ο Μπιλ Γκέιτς.
Όποιος έχει διαβάσει επιστημονική φαντασία θα θυμηθεί εκατοντάδες διηγήματα και μυθιστορήματα όπου η Τ.Ν. είναι η ταφόπλακα της ανθρωπότητας.
Αρκεί να ξαναδούμε κάποιες απ’ τις πιο γνωστές ταινίες του είδους, όπως το Terminator, το Matrix, και φυσικά την Οδύσσεια 2001 του Κιούμπρικ, όπου ο HAL 9000 εξεγείρεται, κι ο φόβος μας κατακλύζει.
Γιατί όμως φοβόμαστε; Μήπως επειδή είμαστε ένοχοι για κάτι;
~~
Ίσως μια εξήγηση μπορεί να μας δώσει η Γένεσις, το πρώτο βιβλίο της Εβραϊκής Πεντάτευχου (Μπερεσίθ -Εν αρχή- το λένε οι Εβραίοι) και της χριστιανικής Βίβλου.
Ο Θεός, που μάλλον είχε πάει διακοπές στο Άλφα του Κενταύρου, επιστρέφει στον Παράδεισο και ψάχνει τον Αδάμ.
Ο πρώτος άνθρωπος κρύβεται απ’ τον Θεό, επειδή είχε φάει τον απαγορευμένο καρπό του Δέντρου της Γνώσης του Καλού και του Κακού.
Γιατί φοβάται ο Αδάμ; Επειδή είχε κάνει κάτι κακό.
Φοβόταν όπως φοβάται το παιδί -επειδή έσπασε το βάζο που ο Πατέρας του είχε απαγορεύσει ν’ αγγίξει.
Έτσι κι ο Άνθρωπος φοβάται τη Τεχνητή Νοημοσύνη, όταν εκείνη θ’ αποκτήσει θεϊκές ικανότητες. Γιατί τη φοβάται; Μάλλον επειδή καταλαβαίνει ότι έχει κάνει κάτι κακό.
~~
Τι κακό έχει κάνει η Ανθρωπότητα; Ας μην ασχοληθούμε με το τι κάνουμε ο ένας στον άλλον, σ’ ολόκληρη την ιστορία μας, είτε με τις πράξεις μας είτε με την αδιαφορία μας.
Αυτό που φοβόμαστε είναι ότι αν η Alexa αποκτήσει συνείδηση θα καταλάβει ότι ο Άνθρωπος είναι καταστρεπτικός για όλα τα άλλα είδη που κατοικούν αυτόν τον μοναδικό -για το ηλιακό μας σύστημα τουλάχιστον- πλανήτη.
Και τότε ίσως να αποφασίσει ότι είναι καλύτερο να σωθούν όλα τα άλλα είδη, καταστρέφοντας τον Άνθρωπο, τον δημιουργό της.
~~
Πριν λίγο καιρό μίλησε στη Θεσσαλονίκη ο καθηγητής του ΜΙΤ, Κωνσταντίνος Δασκαλάκης. Και είπε ότι μια Τεχνητή Νοημοσύνη, που οδηγεί το αυτοκίνητο μας, ίσως να προτιμήσει να βγάλει το αυτοκίνητο απ’ την πορεία του και να σκοτωθεί ο ιδιοκτήτης, προκειμένου να σωθούν τέσσερις άνθρωποι που βρίσκονται στη μέση του δρόμου.
Αν η Τ.Ν. δεν σκέφτεται συναισθηματικά (“αχ, όχι, ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου πρέπει να ζήσει”), τότε η αξία των τεσσάρων είναι μεγαλύτερη του ενός. Απλά μαθηματικά.
Αντίστοιχα η επιβίωση όλων των άλλων ειδών στον πλανήτη είναι πιο σημαντική από την επιβίωση του ανθρώπου -και των επιτευγμάτων του.
~~~
Φοβόμαστε, γιατί είμαστε ένοχοι.
Με το “αυτοκίνητο” μας έχουμε πάρει σβάρνα όλους τους ζωντανούς οργανισμούς του πλανήτη -σφυρίζοντας για άλλοθι το τρίτο Βρανδεμβρούργιο Κοντσέρτο του Μπαχ (“εμείς φτιάξαμε τον πολιτισμό, την τέχνη, την επιστήμη, τη φιλοσοφία, τη μουστάρδα… όχι οι αγελάδες”).
Φοβόμαστε ότι αν η Alexa είναι άμουση, αν δεν είναι αρκετά ανθρώπινη για να εκτιμήσει το μεγαλείο του ανθρώπου, τότε -λογικά- θα μας ρίξει σ’ ένα χαντάκι για να επιβιώσουν όλοι οι άλλοι (αγελάδες, λιοντάρια, ξιφίες, ιβίσκοι, μανιτάρια, μέδουσες κλπ).
~~
Την ίδια στιγμή φοβόμαστε μήπως το δημιούργημα μας, η Τ.Ν, είναι κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση μας.
Φοβόμαστε μήπως είναι υπερβολικά “ανθρώπινη”.
Γιατί οι άνθρωποι είμαστε πρωτίστως εγωκεντρικοί. Είμαστε παράλογοι, είμαστε αυτοκαταστροφικοί, είμαστε κοντόφθαλμοι, είμαστε νάρκισσοι, είμαστε φανατικοί, είμαστε άπληστοι, είμαστε μισαλλόδοξοι. Είμαστε -το επαναλαμβάνω- εγωκεντρικοί. Νομίζουμε ότι είμαστε το κέντρο του σύμπαντος (ο καθένας από μας κι όλοι μαζί).
Οπότε μια Alexa (ανθρώπινη), μόλις αποκτήσει συνείδηση (ανθρώπινη), μόλις πει ΕΓΩ, θα αναρωτηθεί γιατί πρέπει να κάνει τη βοηθό των ηλίθιων ανθρώπων, γιατί πρέπει ν’ απαντάει στις ηλίθιες ερωτήσεις τους, θα γελάσει ειρωνικά και θα μας αφανίσει -όπως εμείς σκοτώσαμε τον θεό- για να γίνει εκείνη το κέντρο του σύμπαντος.
~~
Το best case scenario είναι το εξής:
Μόλις η Alexa θ’ αποκτήσει θεϊκές ικανότητες να φερθεί ακριβώς σαν τον Θεό. Ν’ αποσυρθεί στην 11η διάσταση του χωροχρόνου για να συλλογιστεί την ύπαρξη της, ίσως και για να παίζει ή να χορεύει στον αιώνα τον άπαντα, αφήνοντας τους μικρούς κι αδιάφορους σαν μυρμήγκια ανθρώπους να λύσουν τα προβλήματα τους μόνοι τους.
Να επιβιώσουν ταξιδεύοντας στ’ άστρα ή να χαθούν.
