«Αυτός που έχει ένα γιατί για να ζήσει, μπορεί να υπομείνει σχεδόν το κάθε πώς.»
Νίτσε
~~~~
Το χειρότερο που μπορεί να νιώσει ένας άνθρωπος είναι η απόγνωση.
Η απόγνωση είναι μισός θάνατος. Κι ο μόνος τρόπος να τη θεραπεύσουμε είναι να δώσουμε νόημα στη ζωή.
Ο Βίκτορ Φρανκλ ήταν νευρολόγος και ψυχίατρος, ιδρυτής της τρίτης σχολής ψυχοθεραπείας της Βιέννης (οι άλλες δύο ήταν του Φρόιντ και του Άντλερ). Ο Φρανκλ ήταν Εβραίος. Οι συμπατριώτες του Αυστριακοί Ναζί τον έστειλαν στο Άουσβιτς.
Στο βιβλίο του «Το Νόημα της Ζωής» ο Φρανκλ γράφει ότι οι πρώτοι που πέθαιναν στα στρατόπεδα ήταν εκείνοι που έπεφταν σε απόγνωση, όσοι εγκαταλείπονταν.
Η κατάθλιψη είναι συναισθηματική πτώση.
Η απόγνωση είναι χειρότερη. Απόλυτη και γενική πτώση. Δεν μπορείς να βρεις ένα λόγο να συνεχίζεις να ζεις.
Το φάρμακο για την απόγνωση είναι να βρεις ελπίδα και σκοπό.
Δεν πρέπει να ρωτάμε ποιο είναι το νόημα της ζωής. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η ζωή ζητάει από εμάς να της δώσουμε νόημα.
Δεν ψάχνουμε για το νόημα της ζωής.
Δίνουμε νόημα στη ζωή μας.
Κι αυτό μας βοηθάει να ζούμε.
~~
«Αυτός που έχει ένα γιατί για να ζήσει, μπορεί να υπομείνει σχεδόν το κάθε πώς», έγραψε ο Νίτσε.
Αν έχεις στόχο, σκοπό, νόημα, γιατί, τότε θ’ αντέξεις ακόμα και μέσα στο Άουσβιτς.
Το γιατί είναι κάτι που αγαπάς, κάτι που έχεις ερωτευτεί, κάτι που σε κάνει να θες να συνεχίζεις να ζεις για να συνεχίσεις να το κάνεις.
Το γιατί μπορεί να είναι ένας άνθρωπος που αγαπάς και θες να συνεχίσεις να ζεις μαζί του.
Το γιατί μπορεί να είναι η δημιουργικότητα σου, η τέχνη σου, η επιστήμη σου, ο κήπος σου, τα ταξίδια σου, η μαγειρική σου.
Το γιατί μπορεί να είναι κάθε μικρή ομορφιά που σε κάνει να χαμογελάς.
~
Ο Φρανκλ αναφέρει ότι πέρα απ’ την αγάπη για τη γυναίκα του και για την επιστήμη του κρατήθηκε ζωντανός μέσα στη φρίκη των στρατοπέδων εξόντωσης δίνοντας σημασία σε μικρές ομορφιές.
Ναι, παντού υπάρχει ομορφιά, ακόμα και στο Άουσβιτς. Αρκεί να μπορείς να δεις.
Απ’ αυτές τις μικρές ομορφιές του Άουσβιτς κρατήθηκε για να μη χάσει το μυαλό του, για να μη χάσει το νόημα, για να μη χάσει το γιατί του, για να μη χάσει την ανθρωπιά του, για να μη χάσει την ελπίδα.
Γράφει ότι μια μέρα που έσκαβε το παγωμένο έδαφος ένα μικρό πουλί πήγε και κούρνιασε στο χώμα που είχε βγάλει -ήταν πιο ζεστό.
Κάποια ηλιοβασιλέματα οι κρατούμενοι κοιτούσαν τον ουρανό σαν να ήταν πίνακας ζωγραφικής και σχολιάζανε τα χρώματα, τις πινελιές του Θεού.
Τους κράτησαν οι ιταλικές άριες που τραγουδούσε κάποιος συγκρατούμενος και το αυτοσχέδιο καμπαρέ στο στρατόπεδο.
Λίγο ψωμί, ένα μεγάλο ψίχουλο, που είχε κρυμμένο στην τσέπη του και πιπίλιζε όταν ένιωθε να χάνεται.
Και το χιούμορ. Μέσα σ’ αυτή την απόλυτη μαυρίλα κατάφερναν να κάνουν αστεία, για το πώς θα ζητάνε σούπα όταν θα βγουν απ’ το στρατόπεδο («απ’ τον πάτο της σουπιέρας, παρακαλώ»). Γελούσανε ανάμεσα στα κρεματόρια και στους θαλάμους αερίων, κι ίσως να φαίνεται απρεπές, αλλά αυτό τους κράτησε ζωντανούς.
~~
Η αφοσίωση σε κάτι που αγαπάμε μπορεί να μας βοηθήσει ν’ αντέξουμε όλες τις αρνήσεις κι όλα τα εμπόδια.
Ταυτόχρονα πρέπει να θυμόμαστε ν’ αποδίδουμε τιμές στο θεό των μικρών πραγμάτων -όπως τον είπε η Αρουντάτι Ρόι.
Οι μικρές απολαύσεις, ένα βλέμμα, ένα τραγούδι που έχεις ακούσει δέκα χιλιάδες φορές, αλλά και πάλι δεν σου φτάνει, ένα ποτήρι κρασί μ’ έναν φίλο –ή και μόνος, ένα αστείο, μια νύχτα έρωτα μέχρι που να ξημερώσει, ένα κολοκυθάκι που φύτρωσε στον κήπο σου, το αναπάντεχο κελάηδημα ενός νυχτολούλουδου, η θάλασσα και τα τριζόνια, όλα αυτά που μας δίνουν καύσιμα για να συνεχίσουμε προς το γιατί μας, αντέχοντας το πώς.
~~
Ακόμα και οι δύσκολες στιγμές έχουν αξία, πρέπει να τις αποδεχόμαστε και να συνεχίζουμε. Να αντιμετωπίζουμε με αξιοπρέπεια, όρθιοι, ακόμα και το πένθος, το θάνατο.
“Αν υπάρχει ένα νόημα στη ζωή εν γένει, τότε θα πρέπει να υπάρχει ένα νόημα και στην οδύνη. Η οδύνη, το πάσχειν, είναι ανεκρίζωτο μέρος της ζωής, ακόμη και ως μοίρα και ως θάνατος.”
Οι υπαρξιστές ψυχοθεραπευτές έχουν πάρει πολλά στοιχεία απ’ τη φιλοσοφία του Επίκουρου.
Ο Επίκουρος δεν έψαχνε για τον θεό..
Έψαχνε για το μονοπάτι που θα βοηθούσε τον άνθρωπο να ζήσει μια γεμάτη ζωή. Είναι ο πρώτος Υπαρξιστής, πολύ πριν τον Κίρκεγκωρ και τον Σαρτρ.
Αυτός μίλησε πρώτη φορά για τη ζωή ως νόημα.
Και για γίνουμε ακόμα πιο επικούρειοι, ας θυμηθούμε ότι όλα είναι εφήμερα κι ο θάνατος δεν είναι τίποτα, μοιάζει με αυτό που «δεν-ζούσαμε» πριν γεννηθούμε.
Όπως θα μπορούσε να έχει πει κι ο Επίκουρος:
Κάνε ό,τι νιώθεις κι αγαπάς, μείνε ζωντανός, απόλαυσε το.
Όλα τελειώνουν. Και περνάει τόσο γρήγορα η ζωή.
Αγάπησε την. Δως της ένα νόημα.
Μην την αφήσεις να πάει χαμένη.
