Ο Γκέοργκ Λούκατς ήταν Ούγγρος φιλόσοφος. Απεχθανόταν τον Κάφκα και τον αποδοκίμαζε ως “ιδεαλιστή” και ως εκφραστή της παρακμιακής αισθητικής του μοντερνισμού.
Ο ίδιος τασσόταν υπέρ ενός ρεαλισμού στον οποίο δεν είχε θέση το καφκικό σύμπαν του Angst και της αλλοτρίωσης, όπου τα μεμονωμένα άτομα συλλαμβάνονται χωρίς να γνωρίζουν το έγκλημα τους και υποβάλλονται στο μαρτύριο μιας παράλογης δίκης.
Το 1956 εισέβαλλαν στη Βουδαπέστη τα σοβιετικά τάνκ και συνέτριψαν την ουγγρική επανάσταση.
Ο Λούκατς συνελήφθη αργά τη νύχτα και τον φόρτωσαν σ’ ένα στρατιωτικό φορτηγό. Το όχημα χάθηκε κάπου στην ύπαιθρο. Φυλακίστηκε σ’ έναν τεράστιο πύργο στην Τρανσυλβανία, όπου κανείς δεν του απαντούσε στο ερώτημα αν θα απελευθερωνόταν, για τι τον κατηγορούσαν και τι θα του έκαναν.
Καποια στιγμή ο Λούκατς γύρισε σ’ έναν απ’ τους συγκρατούμενους και του είπε:
“Δηλαδή, ο Κάφκα ήταν ρεαλιστής τελικά”.
~~{}~~
Αλίευσα αυτή την ιστορία από το “Βιβλίο των Νεκρών Φιλοσόφων”, του Simon Critchley. Είναι ένα βιβλίο για τη σχέση όλων των γνωστών φιλοσόφων με τον θάνατο, για τον τρόπο που πέθαναν, και ποια ήταν τα τελευταία τους λόγια.
Όλων των φιλοσόφων; Περίπου. Ξεκινάει απ’ τον Ηράκλειτο και τους αρχαίους Έλληνες, περνάει απ’ τους Κινέζους, τους σχολαστικιστές και τους Αναγεννησιακούς και φτάνει ως τον εικοστό αιώνα.
~~
Έχω διαβάσει αρκετά βιβλία φιλοσοφίας, αλλά όταν πέφτει στα χέρια μου κάποιο συνολικής αποτίμησης της φιλοσοφίας, θυμάμαι μια σκηνή που βίωσα σε κάποιο κινηματογράφο της Αθήνας.
Είχα πάει μ’ έναν φίλο να δούμε το Mulholland Drive, του Ντ. Λιντς. Καθώς βγαίναμε ήταν μπροστά μας δυο συνομήλικοι, νεαροί κι αυτοί.
Και λέει ο ένας, αναφερόμενος στην ταινία που μόλις είχαμε παρακολουθήσει: “Αριστούργημα! Δεν κατάλαβα τίποτα.”
~~{}~~
Όταν διαβάζεις το βιβλίο ενός φιλόσοφου μπορεί να παρασυρθείς, να πιστέψεις ότι οι θεωρήσεις του αντηχούν την αλήθεια. Όταν όμως διαβάζεις κάποιο για την ιστορία της φιλοσοφίας αντιλαμβάνεσαι ότι πρόκειται μόνο για απόψεις.
Η Αλήθεια είναι σαν τις πατάτες. Μπορείς να τη μαγειρέψεις με χίλιους δυο τρόπους.
~~{}~~
Από παιδί διαβάζω ακατάπαυστα. Ο πατέρας μου το αντιλήφθηκε πολύ αργά, λίγο πριν φύγω απ’ το σπίτι.
“Μη διαβάζεις πολύ, θα τρελαθείς”, μου είχε πει.
Και μετά μου πρότεινε να δώσω εξετάσεις για να γίνω αστυνομικός.
Είκοσι χρόνια μετά κατάλαβα ότι είχε δίκιο: Το πολύ διάβασμα σε τρελαίνει.
~~{}~~
Διαβάζω χωρίς σύστημα, έχοντας εμπιστοσύνη στο χάος των δημοτικών βιβλιοθηκών, σαν κάποιον τυφλό που προσπαθεί να κατακτήσει το Έβερεστ χωρίς καν ένα μπαστούνι βαδίσματος.
Ποίηση, θέατρο, επιστήμες, μυθιστόρημα και διήγημα, φιλοσοφία και βιογραφίες και ιστορία, τέχνες και δοκίμια, μαγειρική και ψυχανάλυση.
Υπάρχει ένα ακαθόριστο σημείο, ένα χρονικό διάστημα, ας το πούμε dt (ντετέ), που νομίζεις ότι διαβάζοντας χτίζεις μια ρεαλιστική εικόνα για τον κόσμο, όπως αυτή που θα προτιμούσε ο Λούκατς.
Κάποια στιγμή όμως κάθε βιβλίο δεν σου προσφέρει τίποτα άλλο από την απογύμνωση.
Είναι σαν τον χορό των Εφτά Πέπλων, που στην πραγματικότητα είναι άπειρα. Μετά το dt κάθε βιβλίο εντείνει την απομυθοποίηση. Αυτή είναι η τρέλα, στην οποία αναφερόταν ο πατέρας μου -άθελα του.
Η πραγματικότητα γυμνή είναι τόσο σαγηνευτική όσο ένας φαφούτης κάστορας που αργοπεθαίνει μασουλώντας μεταλλαγμένα καλαμπόκια της Monsanto.
Πόσο απεγνωσμένος κτηνοβάτης πρέπει να είσαι για να απολαύσεις τη συνουσία με αυτόν τον κάστορα της πραγματικότητας;
~~{}~~
Η μόνη μου ελπίδα είναι να υπάρχει και ένα δεύτερο σημείο dt, το οποίο θα περάσω και μετά ο κόσμος θα αποκτήσει νόημα.
Για να είμαι ειλικρινής δεν πιστεύω πως κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι εκείνο με τον Εγώ να πεθαίνει ψιθυρίζοντας τα τελευταία του λόγια: “Αριστούργημα! Δεν κατάλαβα τίποτα.”
Αυτός είναι ο καλύτερος ορισμός της ζωής.
