“Αν δεν ήμουν ηθοποιός, θα ήμουν τρελός. Ή δολοφόνος.”
Ρόμπερτ Ντε Νίρο
“Δεν είμαι ο εξυπνότερος άνθρωπος στο δωμάτιο. Αλλά ίσως να είμαι ο πιο παθιασμένος”.
Κωνσταντίνος Δασκαλάκης
“You’ll have time to rest when you’re dead.”
Ρόμπερτ Ντε Νίρο
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που γεννιούνται. Υπάρχουν κι άλλοι που γίνονται.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν εκείνοι που μοιάζει να είναι ευλογημένοι. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσουν ιδιαίτερα, έχουν το χάρισμα να είναι σπουδαίοι σ’ αυτό που κάνουν.
Ένας απ’ αυτούς ήταν σίγουρα ο Μάρλον Μπράντο. Με έξι μήνες στη σχολή της Στέλλας Άντλερ, βγήκε στο Μπρόντγουεϊ, έπαιξε τον Κοβάλσκι, και κανείς δεν μπόρεσε να τον ξεπεράσει -ποτέ. Άλλωστε η δασκάλα του το ‘χε πει: «Ο Μάρλον ποτέ δεν χρειάστηκε να μάθει να παίζει. Ήξερε. Απ’ την αρχή ήταν ηθοποιός. Τίποτα ανθρώπινο δεν του ήταν ξένο. Είχε την δυνατότητα να παίξει οποιονδήποτε ρόλο.” (δες παλιότερο κείμενο “Μάρλον Μπράντο: Σύντομη βιογραφία ενός θεού” http://sanejoker.info/2015/02/marlon-brando.html)
Όμως υπάρχουν και κάποιοι άλλοι, που δεν γεννιούνται τόσο όμορφοι, ούτε τόσο λαμπεροί. Μάλλον ούτε τόσο μεγαλοφυείς. Όμως πιστεύουν σ’ αυτό που κάνουν, τα δίνουν όλα μέχρι τρέλας, και τελικά γίνονται καλύτεροι απ’ όσο θα μπορούσαν να ελπίζουν.
Και συμβαίνει, να ταυτιζόμαστε περισσότερο μ’ αυτούς, που μοιάζουν λιγάκι σαν κι εμάς, παρά με τους άλλους του εκ γενετής σπουδαίους.
Ποιος δεν έχει σταθεί μια φορά στον καθρέφτη, να κοιτάξει άγρια, τρελά και να πει “You talkin’ to me?”
Αυτή η σκηνή (αυτοσχεδιασμού) είναι μία απ’ τις μνημειώδεις του κινηματογράφου. Όμως για να καταφέρει αυτή την ερμηνεία ο Ντε Νίρο χρειάστηκε να κουραστεί λίγο περισσότερο απ’ τον Μπράντο.
~~
Ο Ντε Νίρο ήταν γιος δεύτερης γενιάς μεταναστών. Απ’ τη μια μεριά Ιταλικό αίμα, απ’ την άλλη Ιρλανδέζικο, Γερμανικό, Ολλανδικό, Αγγλικό, Γαλλικό, λες και είναι η ενσάρκωση της ποικιλότητας των ΗΠΑ . Μεγάλωσε στη “Μικρή Ιταλία” της Νέας Υόρκης, στους ίδιους κακόφημους δρόμους με τον Σκορτσέζε -και γνωρίζονταν από παιδιά.
Πέρασε ατελείωτες ώρες στις σκοτεινές αίθουσες του Lower East Side, παρακολουθώντας κάθε ταινία που παιζόταν. Στα δεκάξι το πήρε απόφαση: Παράτησε το σχολείο για να γίνει ηθοποιός.
Βρέθηκε στο Actor Studio, τη σχολή απ’ όπου πέρασαν οι Μπράντο, Τζέιμς Ντιν, Ντάστιν Χόφμαν, Μέριλ Στριπ, Αλ Πατσίνο κα.
Μια συμφοιτήτρια του, η Shelley Winters, είχε πει: “Εκ πρώτη όψεως ο Ρόμπερτ δεν δείχνει τίποτα ιδιαίτερο. Αν όμως τον προσέξεις καλύτερα θα καταλάβεις”.
Ο Ντε Νίρο έπρεπε να δουλέψει πολύ, πριν να πει γι’ αυτόν η Μέριλ Στριπ: “Στο παίξιμο του, δεν είναι δυνατό να κάνει ούτε ένα τόσο δα βήμα λάθος!” Κι όταν ακούς κάτι τέτοιο απ’ τη σημαντικότερη εν ζωή Αμερικανίδα ηθοποιό, μάλλον πρέπει να το δεχτείς ως είναι.
~~
Ο ηθοποιός Ντε Νίρο ξεκινάει στο σανίδι, σε off-Broadway παραστάσεις. Δεν συναρπάζει, όπως έκανε ο 23χρονος Μπράντο. Παίζει στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Για μία απ’ τις πρώτες του ταινίες, το “Wedding Party” του Brian De Palma, η αμοιβή του είναι μόλις 50 δολάρια.
Συνεχίζει να είναι ένας-ακόμα-ηθοποιός, μέχρι που ο Σκορτσέζε του προτείνει να παίξει στους Κακόφημους Δρόμους, δίπλα στον Χάρβεϋ Καϊτέλ. Υποδυόμενος τον Johnny Boy, ο Ντε Νίρο τραβάει την προσοχή.
Τότε ο Φράνσις Φορντ Κόπολα του αναθέτει το ακατόρθωτο: Να υποδυθεί τον Βίτο Κορλεόνε σε νεαρή ηλικία, στο δεύτερο μέρος του Godfather.
Πώς θα μπορούσε ο Ντε Νίρο να παίξει τη συνέχεια του ρόλου, όταν ο προκάτοχος της περσόνας ήταν ο μέγιστος Μπράντο; Καταλαβαίνει ότι θα πρέπει να δουλέψει πολύ περισσότερο από ‘κείνον.
Περνάει πολλές βδομάδες, βλέποντας ξανά και ξανά την πρώτη ταινία, παρατηρώντας και την τελευταία λεπτομέρεια στον τρόπο ερμηνείας του Μπράντο. Έπειτα πηγαίνει στη Σικελία, για ν’ ανακαλύψει από κοντά τις ρίζες της Μαφίας. Το παράξενο είναι ότι η καταγωγή του ήταν απ’ τις Συρακούσες της Σικελίας, οπότε ο Ρόμπερτ κάνει ένα ταξίδι στις δικές του ρίζες.
Μαθαίνει να μιλάει ιταλικά με σισιλιάνικη προφορά. Τα καταφέρνει τόσο καλά, που σε συνδυασμό με την ιταλοπρεπή φάτσα, πολλοί τον νομίζουν για ντόπιο.
Ο Ντε Νίρο παίρνει το πρώτο του όσκαρ, όμως αυτή είναι μόνο η αρχή μιας μεγάλης πορείας.
~~
Το 1976 ο Σκορτσέζε συναντιέται ξανά με τον Ντε Νίρο, για το φιλμ που έκανε πασίγνωστους τους δύο συντελεστές -και την έφηβη Τζούντι Φόστερ, το Taxi Driver.
Για να μπει στο ρόλο ο Ντε Νίρο νοικιάζει ένα ταξί και για δυο βδομάδες δουλεύει στους δρόμους του Μανχάταν, του Μπρονξ, του Κουίνς. Γνωρίζει από κοντά τους περιθωριακούς τύπους της Νέας Υόρκης, νταβατζήδες, πόρνες, ναρκομανείς.
Μόνο μια γυναίκα τον αναγνώρισε (ας μη ξεχνάμε ότι είχε κερδίσει ένα όσκαρ) και του είπε, παρηγορητικά: “Μα εσείς δεν είστε ηθοποιός; Πρέπει να ‘ναι πολύ δύσκολο να κάνετε κι αυτή τη δουλειά”.
Η ερμηνεία του στον Ταξιτζή είναι αδιαμφισβήτητα ανεπανάληπτη. “Αυτή είναι η πραγματική ερμηνεία. Ενσαρκώνει τόσο καλά τους ρόλους που υποδύεται, που νομίζεις ότι ο ήρωας και ο ηθοποιός είναι το ίδιο πρόσωπο!”
Για κάποιον άλλο ηθοποιό αυτή θα μπορούσε να είναι η κορυφαία του στιγμή, όμως ο Ντε Νίρο είχε πολλά να κάνει ακόμα.
~~
Ακολουθεί η σάγκα “1900” του Μπερτολούτσι, μια ταινία “ποταμός”, με διάρκεια πάνω από πέντε ώρες, όπου ο Ντε Νίρο υποδύεται τον πλούσιο γαιοκτήμονα.
Στην επόμενη ταινία, “Ο τελευταίος μεγιστάνας”, παίζει με τον Τόνι Κέρτις και τον Τζακ Νίκολσον. Ο πρώτος, εντυπωσιασμένος με την ερμηνεία του Ντε Νίρο αναφωνεί: “Αυτός ο άνθρωπος, είναι σκέτος δυναμίτης!” Κι ο Τζακ Νίκολσον μόνο φώναζε: “Μα για κοιτάξτε τον!”
Έπειτα ο Ντε Νίρο μαθαίνει να παίζει σαξόφωνο, για το New York New York. Ο εκπαιδευτής του κόντεψε να χωρίσει με τη γυναίκα του εκείνη την περίοδο, αφού ο ηθοποιός βρισκόταν συνέχεια στο σπίτι του, για να μάθει κάτι ακόμα για το σαξόφωνο. Η συμπρωταγωνίστρια του, Λάιζα Μινέλι, λέει ότι ο Ντε Νίρο είχε μάθει να παίζει σαν επαγγελματίας.
Έπειτα ο Τσιμίνο του δίνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία του “Ελαφοκυνηγός”.
Ο Ντε Νίρο επισκέπτεται εργοστάσια σιδήρου στην ενδοχώρα των ΗΠΑ και πιάνει κουβέντα με τους εργάτες. Βγαίνει μαζί τους έξω μετά τη βάρδια, μοιράζεται τα ποτά τους, μαθαίνει τον τρόπο που ζουν, που σκέφτονται, τον τρόπο ομιλίας.
Και στην ερμηνεία του καταφέρνει να γίνει αυτός ο Μάικλ, ο απλοϊκός εργάτης που πολεμάει -για ποιο σκοπό;- στο Βιετνάμ. Η σκηνή της ρώσικης ρουλέτας με τον Κρίστοφερ Γουόκεν είναι επίσης μία απ’ τις αξέχαστες του αμερικανικού κινηματογράφου (αν παραβλέψουμε την οπτική του σκηνοθέτη, όπου οι Βιετκόγκ παρουσιάζονται ως βάρβαροι, σε αντίθεση με τους καλούς Αμερικάνους).
Και πάνω που νομίζεις ότι δεν μπορεί να έχει κάτι άλλο να δώσει ο Ντε Νίρο συνεργάζεται ξανά με τον Σκορτσέζε, στο Οργισμένο Είδωλο (Raging Bull), στο ρόλο του πυγμάχου Jake La Motta.
Για ενάμιση χρόνο προπονείται σκληρά, για να γίνει αληθινός πυγμάχος. Τα κατάφερε τόσο καλά, που ο ίδιος ο Λα Μότα είχε πει ότι ο Ντε Νίρο ήταν εκείνη την εποχή ένας απ’ τους καλύτερους πυγμάχους βαρέων βαρών του κόσμου.
Η σκηνή του αγώνα διαρκεί στο φίλμ δεκαπέντε λεπτά, αλλά τη γύριζαν, με τον εξίσου τελειομανή Σκορτσέζε, εννιά μήνες (!)
Στο δεύτερο μέρος της ταινίας ο Ντε Νίρο πρέπει να υποδυθεί τον παρηκμασμένο Λα Μότα. Για να το κάνει αυτό, χωρίς οπτικά εφέ, ξεκινάει να τρώει ακατάπαυστα.
Παίρνει 30 κιλά και κυριολεκτικά παραμορφώνεται. Έτσι κερδίζει το δεύτερο όσκαρ, λέγοντας στον αδελφό του “you fucked my wife”.
~~
Και συνεχίζει. Εμφανίζεται στο αποτυχημένο εμπορικά “Κάποτε στην Αμερική”, του Σέρτζιο Λεόνε. Παίζει έναν υδραυλικό στο “Μπραζίλ” κι αρρωσταίνει παίζοντας ένα ιεραπόστολο στο “The Mission”. Ως Αλ Καπόνε κάνει τον μεγαλύτερο εισπρακτικό του θρίαμβο, στους “Αδιάφθορους”. Κι αφού γίνεται ο Λούσιφερ στο “Angel Heart” του Άλαν Πάρκερ, αναλαμβάνει να κάνει τον ψυχοπαθή δολοφόνο στο “Ακρωτήρι του Φόβου”.
Είναι πλέον πενήντα χρονών, αλλά θυμάται τις εποχές του Λα Μότα, και γυμνάζεται περισσότερο απ’ όσο πρέπει. Κάνει αληθινά τατουάζ (με φυτική βαφή που θα χρειαστεί αρκετό καιρό για να χαθεί). Πηγαίνει σε οδοντίατρο για να του καταστρέψει τα αληθινά του δόντια -και θ’ αργήσει να τα ξαναφτιάξει. Τελικά καταφέρνει να γίνει ένα άτομο που δεν θα ‘θελες να σε ‘χει βάλει στο μάτι.
Τα επόμενα είκοσι χρόνια γυρίζει τρεις και τέσσερις ταινίες κάθε χρόνο, αφιερώνοντας πολύ χρόνο σε κωμωδίες και ταινίες που έρχονται σε αντίθεση με τον μύθο που είχε δημιουργήσει ως το ενενήντα.
Κάποιοι λένε ότι το κάνει για το χρήμα, κάποιοι λένε ότι κουράστηκε, ο ίδιος υποστηρίζει ότι θέλει να δοκιμαστεί και σε διαφορετικές περσόνες, σε διαφορετικά είδη.
~~
Πάντα κρατάει την προσωπική του ζωή μακριά απ’ τη δημοσιότητα, κι αποφεύγει τις φασαρίες -με εξαίρεση την εποχή που πέθανε ο κολλητός του φίλος Τζον Μπελούσι (Blues Brothers etc) από υπερβολική δόση, κι ο Ντε Νίρο διέλυσε ένα ιταλικό ξενοδοχείο.
Και μόνo για τη χάρη του Ντόναλντ Τραμπ βγήκε να κάνει “πολιτική” δήλωση.
~~
Ο Ντε Νίρο τον Αύγουστο του ’17 θα γίνει εβδομήντα τεσσάρων χρονών. Όταν τον βλέπεις σε φωτογραφίες δεν σου φαίνεται διαφορετικός από κάθε συνταξιούχο με προβλήματα προστάτη.
Όμως αυτό ακριβώς είναι το παράδοξο (το προτέρημα λένε οι κριτικοί) με τον Ντε Νίρο. “Εκ πρώτη όψεως ο Ρόμπερτ δεν δείχνει τίποτα ιδιαίτερο. Αν όμως τον προσέξεις καλύτερα θα καταλάβεις”.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Υλικό άντλησα απ’ το “Ρόμπερτ Ντε Νίρο”, εκδόσεις ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ, και λίγα απ’ το IMDb
