(από τον Γελωτοποιό)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ο γλωσσολόγος Νόαμ Τσόμσκι κατέδειξε ότι γεννιόμαστε με τους διακόπτες της γλώσσας έτοιμους να πατηθούν. Η γλώσσα που θ’ ακούσεις ως βρέφος και νήπιο, αυτή θα χαραχτεί στον εγκέφαλό σου.
Όσες και να μάθεις μετά, η πατρίδα σου θα είναι η μητρική σου γλώσσα.
Η γλώσσα είναι ταυτότητα. Οι Ιρλανδοί, που υιοθέτησαν τη γλώσσα των κατακτητών Άγγλων, κάνουν τεράστια προσπάθεια ν’ αναστήσουν τα γαέλικα, να τα επαναφέρουν στις τέχνες, στην τηλεόραση, στο δημόσιο τομέα, αλλά κυρίως στο σχολείο – γιατί τα παιδιά είναι οι πιο σημαντικοί φορείς της γλώσσας.
Χωρίς εθνική γλώσσα είσαι άπατρις, είσαι ξένος σ’ ένα ξένο μέρος. Ο Όμηρος έγραφε για ταξίδια ανάμεσα σε αλλοθρόους ανθρώπους, αυτούς που ακούγονται αλλιώς.
Δεν έχω ζήσει στο εξωτερικό, αλλά θυμάμαι σ’ ένα μεγάλο μοναχικό ταξίδι στην Ευρώπη (χωρίς κινητό τηλέφωνο), ν’ ακούω στο αεροδρόμιο κάποιον να λέει: «Ρε μαλάκα…» Και συγκινήθηκα, επιτέλους, ένας μαλάκας πατριώτης.
~~{}~~
Η ελληνική γλώσσα δεν είναι η πιο πλούσια (κι άλλα τέτοια ανεδαφικά), αλλά είναι μια ζωντανή γλώσσα που μιλιέται πάνω από 3.000 χρόνια.
Στην Ορέστεια του Αισχύλου, ο Χορός αποκαλεί την Κλυταιμνήστρα «δεινή έχιδνα». Αυτό είχε γράψει ο τραγωδός, αυτό ακούστηκε στο αμφιθέατρο (το πρόφεραν διαφορετικά).
Δεινή έχιδνα. Είναι μια (υπέροχη) έκφραση που καταλαβαίνουμε και σήμερα.
Πολύ μεγάλο κομμάτι απ’ το αρχαίο κείμενο του Αισχύλου θα μπορούσε να το καταλάβει ο αμόρφωτος γέροντας απ’ τον Εύξεινο Πόντο, η γιαγιά απ’ την Αμμόχωστο, ο μαυροπουκαμισάς βοσκός απ’ τα Λευκά όρη.
Είναι η ίδια γλώσσα, με τις αλλαγές που έπρεπε να γίνουν για να μείνει ζωντανή. Αυτές τις αλλαγές δεν τις κάνουν οι φιλόλογοι – αυτοί συνήθως απεχθάνονται τις αλλαγές. Τις δημιουργεί ο ίδιος ο λαός – οι ποιητές κι οι παλιατζήδες.
Περνάει στο δρόμο και φωνάζει: «Αυλές καθαρίζω, υπόγεια καθαρίζω. Σίδερα μαζεύω, αλομίνια, καλοριφέρια…»
~~{}~~
Χωρίς μητρική γλώσσα χάνεις ένα κομμάτι του πυρήνα σου, της ύπαρξης σου.
Γιατί όσο κοσμοπολίτης και να ‘σαι, όσο πολύγλωσσος και πολυταξιδεμένος, παραμένουν χαραγμένες στο νου σου οι πρώτες λέξεις που έμαθες, τα φαγητά, τα πρόσωπα, τα ονόματα (το δικό σου όνομα, όταν κατάλαβες ότι το «Μαρία» που λένε όταν σου μιλάνε, είσαι εσύ).
Λένε ότι ο άνθρωπος προτού πεθάνει μιλάει τη γλώσσα που έμαθε όταν γεννήθηκε. Γιατί ο θάνατος είναι σαν μια επιστροφή στη μήτρα. Τι θα πεις; Μάλλον τη μαμά σου θα ζητήσεις, στη μητρική σου γλώσσα.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Η φωτογραφία είναι της Carolyn Drake
